16 maja przypada Międzynarodowy Dzień Pokojowego Współistnienia (International Day of Living Together in Peace / Journée Internationale du Vivre-ensemble en paix). Jak czytamy na stronie Organizacji Narodów Zjednoczonych: "Współistnienie w pokoju to akceptowanie różnic i posiadanie zdolności do słuchania, do rozpoznawania, do szanowania i do doceniania innych, jak również zdolności do życia w pokojowy i solidarny sposób". Dzień ten wpisuje się w promowanie kultury pokoju, ma przypominać wspólnocie międzynarodowej o promowaniu tolerancji, wzajemnego zrozumienia i włączaniu do wspólnoty wszystkich ludzi bez względu na pochodzenie język, religie, itp. 

Jest to okazja do refleksji nad tym, czym jest współistnienie w pokoju, jak wygląda ono w obecnym pandemicznym świecie i jakie są perspektywy.

Zagwozdka językowa

Każda refleksja, w moim mniemaniu, powinna zaczynać się od namysłu nad tym, o czym właściwie mówimy. Znalezienie odpowiednika w języku polskim dla "living together" czy dla "vivre-ensemble" jest pewnym wyzwaniem. Oficjalne tłumaczenie tego terminu jako "współistnienie" może być nieoczywiste, ponieważ w języku polskim nie odsyła ono jednoznacznie do tego samego odniesienia. "Living together" czy "vivre-ensemble" oznacza, w tłumaczeniu dosłownym, "życie-razem", czyli życie wspólnie, jeden z drugim. Natomiast "współistnienie", w pierwszym skojarzeniu odsyła do "koegzystencji", do "życia obok siebie", a nie "ze sobą". "Zycie-razem", w moim rozumieniu, ma charakter dynamiczny, uaktywniający podmioty zaangażowane, nadający im sprawczość. Innymi słowy, osoby żyjące-razem są czynne i odpowiedzialne za życie-razem. 
 

Życie-razem a pandemia   

W przeciągu ostatniego półtorej roku, nasze życie jednostkowe jak i to kolektywne zostało wstrząśnięte przez pandemię. Życie prywatne i zawodowe musiały nabrać innego wymiaru, innej formy, a niejednokrotnie system wartości stanął pod znakiem zapytania. Wielu z nas, może po raz pierwszy, odczuło strach lub lek egzystencjalny związany z chorobą i śmiercią własną lub bliskich. Życie-razem, w formie do tej pory nam znanej i praktykowanej zostało wstrzymane. Ten "drugi" stal się potencjalnym zagrożeniem. 

Trudna sytuacja sanitarna i niepewność sprawiły, że nierówności istniejące w społeczeństwach zamanifestowały jeszcze silniej swoja obecność podnosząc jednocześnie przy tym fale społecznego sprzeciwu. Praca wielu z nas została zreorganizowana i przeniosła się w znacznym stopniu do domów i w świat wirtualny. 

Z jednej strony, jesteśmy świadkami przedsięwzięć społecznych mających na celu niesienie pomocy i wsparcia tym, którzy zostali najbardziej dotknięci przez aktualna sytuacje. Natomiast z drugiej, możemy zaobserwować pojawienie się różnego rodzaju podziałów, skrajności i antagonizmów. Bez wątpienia, pandemia odciska piętno na życiu-razem i kwestionuje dotychczasowy ład społeczny. 

W tak złożonej sytuacji,warto zadać pytanie o perspektywy dla życia-razem?
 

Perspektywy

Sytuacja sanitarna choć wydaje się być pod kontrola (przynajmniej w Québecu) nie jest jeszcze, póki co, tylko wspomnieniem. Na chwilę obecną jesteśmy w stanie poczynić pewne obserwacje, stwierdzenia, porównać stany rzeczy między "falami zakażeń", jednakże na bilans jest jeszcze zbyt wcześnie. Bez wątpienia życie-razem jest i będzie jedną z centralnych kwestii wymagających namysłu i odbudowy. Powrót do kształtu "sprzed pandemii" jest nie tylko niemożliwy, ale też niepożądany biorąc pod uwagę choćby istniejące nierówności społeczne. Z pewnością, jesteśmy i będziemy świadkami negocjacji nowego porządku i sposobu życia-razem w pokoju.
 

Anna Król

Anna Król - doktor filozofii, specjalistka etyki języka i walki z dyskryminacją.