Gość Panoramy - Marek Materek - prezydent Starachowic, prezes partii Nowa Demokracja TAK. 

Bożena Szara - Pozwoli Pan, że wrócę do listopada 2022 roku. Starachowice zajęły wtedy pierwsze miejsce w prestiżowym ogólnopolskim rankingu samorządowym organizowanym przez dziennik "Rzeczpospolita". Wygraliście z 881 jednostkami. Szefem kapituły był były premier i przewodniczący Parlamentu Europejskiego - profesor Jerzy Buzek. W jakich kategoriach Starachowice okazały się być najlepszym samorządem w Polsce? 

Marek Materek - Ranking, o którym Pani wspomniała jest bardzo prestiżowy. Ocenia on twarde dane, na podstawie których przydzielane są miejsca w tej klasyfikacji. Dane te dotyczą m.in. wykorzystania środków europejskich, pozyskiwanie środków zewnętrznych, stopień wydatków inwestycyjnych, stopień zadłużenia miasta oraz wiele innych wskaźników i czynników, które świadczą o tym, jak dany samorząd funkcjonuje. Patrząc wstecz na ten ranking to dziewięć lat temu Starachowice plasowały się na szarym końcu. Fakt, iż zostaliśmy uhonorowani w ubiegłym roku pierwszym miejscem było dla mnie ogromnym wyróżnieniem, ponieważ pokazało jak dużą pracę wykonaliśmy z moim zespołem w ostatnich latach, jak wiele różnych decyzji i starań musieliśmy podjąć, by Starachowice mogły być zupełnie innym miastem niż to, które obejmowaliśmy w 2014 roku. 

B.Sz. - Został Pan prezydentem Starachowic w wieku 25 lat. 

M.M. - Byłem wtedy najmłodszym prezydentem miasta w Polsce. Dodam tylko, że młodszym się nie da, gdyż przepisy mówią o tym, że o stanowisko prezydenta, burmistrza miasta bądź wójta gminy można ubiegać się po ukończeniu 25 roku życia. 

B.Sz. - Gratuluje wygranej. Ile kadencji można być prezydentem?

M.M. - W tej chwili prawo polskie mówi, że tę funkcję można piastować dwie kadencje.  Obecna moja kadencja jest druga, ale w myśl tych przepisów może być traktowana jako pierwsza, więc teoretycznie mógłbym jeszcze raz kandydować na urząd prezydenta miasta. 

B.Sz. - Będzie Pan kandydował? 

M.M. - Na obecną chwilę tego nie wiem, bo plan jest inny, a mianowicie start w wyborach parlamentarnych, które odbędą się jesienią tego roku. 

B.Sz. - Zanim porozmawiamy o wyborach chciałabym wrócić do Starachowic. Z czego słynie zarządzane przez Pana miasto?

M.M. - Starachowice słyną z Muzeum Przyrody i Techniki, z Wielkiego Pieca. Te historyczne obiekty są najstarszym i najlepiej zachowanym zakładem przemysłowym w Europie. Kiedyś to było miejsce, które tętniło życiem dzięki rudom żelaza, które były przetapiane, natomiast teraz jest to muzeum, które słynie z imprez kulturalnych i artystycznych. Są tam wystawy stałe i czasowe, które dość często się zmieniają. Starachowice są znane z produkcji samochodów ciężarowych Star, które produkowano w czasach PRL-u i na początku lat 90. ubiegłego stulecia. Kilkaset tysięcy ciężarówek wyjechało z naszego miasta w różne strony świata. Stary do dziś jeżdżą nie tylko po polskich drogach, ale i europejskich, azjatyckich czy afrykańskich. W Fabryce Samochodów Ciężarowych Star pracowało kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców naszego miasta i aby ich uhonorować stworzyliśmy ścieżkę Stara. Każdy, kto wjeżdża do Starachowic, obojętnie z której strony, napotyka na egzemplarze, które były produkowane w naszym mieście. Przy każdej ciężarówce jest opis, a więc jaki to model, kiedy i ile sztuk zostało wyprodukowanych. Ponadto jest odsyłacz do Muzeum Przyrody i Techniki, gdzie znajduje się wystawa stała z samochodami, które zostały przed laty wyprodukowane w FSC. Na tej ścieżce Stara pokazaliśmy już dziewiątą ciężarówkę, a będą następne. I tu należą się podziękowania dla lokalnych firm, które bezpłatnie przekazują kolejne egzemplarze, wcześniej je remontują, po to, aby takie swego rodzaju pomniki, mogły stać w różnych częściach naszego miasta i przypominać historię Starachowic. W naszym regionie Starachowice są znane z tego, że mamy trzy zbiorniki wodne, i rzekę Kamienną. Wśród tych trzech zbiorników są dwa wysokiej jakości strzeżone kąpieliska. W ostatnich dniach otworzyliśmy Port Wodny Lubianka, kapitalne miejsce dla rodzin z dziećmi, ale też wszystkich grup wiekowych, które ma mnóstwo atrakcji. To są rzeczy, które pokazują Starachowice jako miejsce, do którego warto przyjechać i warto się w nim zatrzymać. Wcześniej byliśmy miastem typowo przemysłowym, a obecnie stajemy się atrakcyjnym miejscem także pod kątem turystycznym.

B.Sz. - Warto dodać, że Starachowice są otoczone pięknymi lasami. 

M.M. - Każdy, kto przyjedzie do nas z rowerem może wybrać się na wycieczkę. 
W Starachowicach odbywają się ogólnopolskie rajdy i wyścigi rowerowe, gdyż ich organizatorzy uważają, że mamy znakomite warunki terenowe, np. teren Gór Świętokrzyskich czy też te dookoła naszego miasta są rewelacyjne do rozgrywania tego typu zawodów i dlatego od kilku lat chętnie do nas wracają.  My organizujemy Starachowicką Strzałę, ale też wiele innych lokalnych zawodów rowerowych. 

B.Sz. - Ilu mieszkańców liczą Starachowice? 

M.M. - W tej chwili nasze miasto liczy ok. 45 tysięcy mieszkańców i jest to niestety tendencja spadkowa. Z roku na rok obserwujemy, że coraz więcej osób umiera, a coraz mniej się rodzi. Jest to trend większości miast średniej wielkości w Polsce.

Jeszcze do niedawna powiaty miały dodatni przyrost naturalny, ale niestety to też się zmieniło i obserwujemy tendencję spadkową.

B.Sz. - W ciągu 9 lat, odkąd jest Pan prezydentem, Starachowice zmieniły się w sposób niewyobrażalny. Miasto tętni życiem, jest coraz piękniejsze i przyjaźniejsze dla swoich mieszkańców. Jak Pan to robi, że z zaniedbanego i smutnego miejsca miasto tak bardzo się zmieniło? Teraz znacznie łatwiej się w nim żyje.

M.M. - Z takich ułatwień, które zastosowaliśmy w Starachowicach, warto wyróżnić projekt dotyczący miejskiego transportu publicznego.  Wcześniej mieszkańcy korzystali z autobusów typu Jelcz - stare, niewygodne pojazdy, takie które miały schodki. W tej chwili wszystkie autobusy są niskopodłogowe, ekologiczne, zasilane gazem sprężonym CMG, wybudowaliśmy nowe centrum dyspozytorskie, ale to, co najważniejsze dla mieszkańców, to to, że w ubiegłym roku wprowadziliśmy bezpłatny transport miejski. Do tej pory miasto pokrywało ok. 80% kosztów transportu, a 20% pochodziło z biletów.  W kwietniu 2022 r. wprowadziliśmy bezpłatny transport dla wszystkich, którzy płacą podatki w naszym mieście. Co to zmieniło? Obecnie mamy kilkadziesiąt procent więcej pasażerów korzystających z komunikacji miejskiej. Wcześniej bardzo się denerwowałem widząc, że autobusy wożą powietrze. Kolejnym projektem, z którego jestem dumny to zagospodarowanie zbiorników wodnych w Starachowicach. Lubianka jest obiektem, gdzie wybudowaliśmy dwupoziomowe molo, plac zabaw dla dzieci starszych i młodszych, ścieżki rowerowe, boisko do badmintona, boisko do siatkówki plażowej, wypożyczalnie sprzętu wodnego, ścieżkę zdrowia, siłownię, ściankę wspinaczkową, pojawiły się także liczne punkty gastronomiczne. Teren, gdzie do niedawna stały dwie ławki, teraz jest terenem rekreacyjnym na bardzo wysokim poziomie, chętnie odwiedzanym przez mieszkańców Starachowic i turystów. Planujemy w podobny sposób zagospodarować dwa inne zbiorniki - Pasternik i Piachy.

W Starachowicach jest przepięknie położony park miejski, to ponad 10 hektarów lasu w samym centrum miasta. Zagospodarowaliśmy go budując tam plac zabaw, park linowy dla dzieci oraz budynek gastronomiczny, który jest wkomponowany w skałę, a jego dach jest tarasem widokowym. Ten teren także zyskał nowe oblicze. W parku wybudowaliśmy amfiteatr, w którym bardzo często odbywają się koncerty, występy kabaretów i seanse filmowe.

Mamy w naszym mieście pięć pięknych skwerów z fontannami. W tej chwili budujemy 10 km ścieżek rowerowych. W tym roku wybierzemy wykonawcę, który uruchomi w naszym mieście rower miejski. Starachowice są miastem położonym na wzgórzach i te rowery będą też z napędem elektrycznym. Myślę, że to będzie też kolejna atrakcja turystyczna dla naszego miasta. 

B.Sz. - Obserwując Pana działania i Pana ekipy widzę, że należy Pan do osób, które nie wiedzą, że się nie da. 

M.M. - Moje doświadczenia po objęciu funkcji prezydenta miasta były traumatyczne. Gdy miałem pierwsze posiedzenie wykonawcze z naczelnikami, z kierownikami referatów, z zastępcami i wrzucałem kolejne tematy do realizacji, by zmieniać miasto, to wówczas słyszałem: panie prezydencje, ale to jest niemożliwe do zrobienia, ale to się nie uda, tu kilkadziesiąt lat się nie dało. Na każde takie: to się nie da, pokazywałem, że niemożliwe nie istnieje. Argumentowałem, że wystarczy znaleźć sposób, aby się dało. Mnie nie interesowało twierdzenie, że się nie da, tylko każdy miał zmienić sposób myślenia na taki, by się dało. 

B.Sz. - Ma Pan bardzo dużo pracy, a jednak postanowił Pan założyć partię polityczną: Nowa Demokracja TAK. Dlaczego? Ma Pan zbyt mało zajęć? 

M.M. - Na brak zajęć nie narzekam, natomiast są pewne sprawy, których nie sposób załatwić na poziomie lokalnym. Są pewne ograniczenia, które uniemożliwiają mi załatwianie pewnych spraw, nie mam na nie wpływu będąc prezydentem miasta. Podam przykład. W Polsce od dawna, niemal od zawsze istnieją powiaty. Uważam, że w naszym systemie prawnym powiaty są zbędne, że powinny być tylko gminy i województwa. Dlaczego? Ano dlatego, że jako prezydent miasta mam na swoim terenie drogi, które są gminne, powiatowe, wojewódzkie, spółdzielcze i krajowe. Czyli mamy pięciu zarządców dróg. Natomiast zwykły obywatel oczekuje od prezydenta by drogi, z których korzysta na co dzień były przejezdne, oczyszczone i odśnieżone, i nie interesuje go, do kogo należy utrzymanie tych dróg. Chciałbym byśmy ten drogowy galimatias uregulowali. 
Kolejny problem to miejsce odbioru dowodu osobistego, dowodu rejestracyjnego i prawa jazdy. Odbieramy je w dwóch różnych urzędach. Kolejny temat to reforma sieci szpitali. Obserwuję od lat z przerażeniem, jak żadna ekipa rządząca w Polsce nie podejmuje decyzji dotyczącej reformy szpitali, która doprowadziłaby do tego, że zmniejszyłyby się kolejki do lekarzy specjalistów, że nie byłyby likwidowane z dnia na dzień poszczególne oddziały w szpitalach, że szpitale nie generowałyby tak dużych strat finansowych jak dzieje się to obecnie. Teraz wygląda to tak, że dosypuje się pieniędzy i łata dziury, które powstają. Wiem, co zrobić, by system działania szpitali usprawnić. Kolejny problem to sposób wybierania marszałków województw. W tej chwili wybierani są przez radnych, a ja chciałbym by wybierali ich obywatele. Nie byłoby kupczenia stanowiskami, tak jak to odbywa się obecnie. 

Tematów, które dostrzegam jako prezydent miasta, a które należy usprawnić jest bardzo dużo. Zamiast frustrować się z powodu niemożności ich załatwienia postanowiłem z gronem znajomych założyć partę polityczną, która o te tematy będzie dbała, aby w polskim życiu publicznym zaistniały i by docelowo zostały zrealizowane. Tak, by państwo polskie funkcjonowało zdecydowanie lepiej niż obecnie. Nowa Demokracja TAK jest młodą partią, gdyż istniejemy od tego roku. Nasi członkowie to w większości młodzi, dynamiczni działacze i działaczki, sprawdzeni samorządowcy.

B.Sz. - Bardzo dziękuję za rozmowę. Życzę Panu i partii, którą Pan kieruje na odegranie znaczącej roli w zmianach na ogólnopolskiej arenie politycznej. 

M.M. - Dziękuję bardzo. 
 

Rozmawiała: Bożena Szara

Bożena Szara - dziennikarka, redaktor naczelna Panoramy.
 
 

...

Wywiadu z Markiem Materkiem - prezydentem  Starachowic można posłuchać tutaj.