....

Przed 40 laty, dnia 12 lipca 1981 roku w tragicznym wypadku drogowym niedaleko miasteczka Rawdon zginął Kazimierz Stańczykowski. Niespodziewana śmierć tego człowieka była ogromną stratą nie tylko dla jego rodziny, ale także dla całej naszej montrealskiej polonijnej wspólnoty, której był on jednym z nieformalnych przywódców. Był człowiekiem sukcesu, a wszystko to, co osiągnął zawdzięczał sobie.  Urodzony w 1927 roku w Warszawie brał udział w Powstaniu Warszawskim. Po jego upadku został wywieziony do Niemiec. Wiosną 1945 roku udało mu się zbiec z niemieckiej niewoli i przedostał się do Francji. Z polecenia polskiego rządu w Londynie, ukończył szkołę średnią w Szkocji i w 1947 roku wyemigrował do Kanady, gdyż jak wspominał "wydawała się ona dobrym miejscem".

Rozpoczął pracę w gazecie "Montreal Star", a w 1950 roku wieczorowe studia biznesu na Sir George Williams (obecnie Concordia) University. Od początku interesował się stacjami radiowymi. Już w latach 50-tych posiadał cztery nadające programy lokalne, w tym także wiadomości z polskiej grupy etnicznej. 

Największe jego osiągniecie to założenie i długoletnie prowadzenie stacji CFMB 1280AM, pierwszej w Kanadzie stacji radiowej nadającej programy w językach etnicznych. W okresie kiedy Kanada zmierzała w swojej polityce do multikulturalizmu, był to przysłowiowy strzał w dziesiątkę. Istniała bowiem wielka potrzeba radia nadającego audycje w ojczystych językach w środowiskach nowo-przybyłych imigrantów, a nie tylko, jak dotychczas po angielsku lub francusku. 

Stańczykowski nie ograniczał się w swych działaniach tylko do Polonii, rozwijał stosunki z różnymi grupami etnicznymi, brał udział w organizowanych przez nich imprezach, wielokrotnie udostępniał swój program dla akcji zbierania pieniędzy na cele społeczne. 
W zorganizowanym przez niego radio-teletonie na rzecz uchodźców z Ugandy zebrano w Montrealu w 1972 ponad 100 tysięcy dolarów. 

Wspierał uniwersytet Concordia. W latach pięćdziesiątych odegrał kluczową rolę w uruchomieniu Radia Sir George –prowadzonego przez studentów – pierwszego i jedynego wówczas radiowego programu uniwersyteckiego w Montrealu. W ciągu tych wszystkich lat zapewniał studentom nie tylko stałe wsparcie ich wysiłków na rzecz radiofonii, ale także pracę. W uznaniu tych zasług otrzymał w 1972 roku doktorat "honoris causa”  Uniwersytetu Concordia. 

Widział możliwości jakie daje prowadzenie stacji telewizyjnej. Niestety jego starania o uzyskanie licencji na prowadzenie stacji telewizyjnej nie powiodły się. Wobec tego złożył podanie o prowadzenie stacji radiowej wielojęzycznej w Winnipegu, na które otrzymał zgodę. 

Poza tym, że był właścicielem radia, był również bardzo czynnym działaczem społecznym. Był prezydentem Quebec Ethnic Folk Arts Council; prezesem i założycielem Polish Soccer Club Polonia; prezydentem Canadian Citizenship Federation, vice-prezydentem Montreal Citizenship Council. Był też sekretarzem montrealskiego koła Towarzystwa Przyjaciół Katolickiego Uniwersytetu w Lublinie. 

Kardynał Wojtyła podczas wizyty w Radio CFMB (30 sierpnia 1969. Przemawia Prezydent Radia CFMB Kazimierz Stanczykowski. 

Za swoje zasługi dla Kanady otrzymał w 1973 roku Order of Canada.  W 1986 roku, pośmiertnie został wprowadzony do „Hall of Fame” Kanadyjskiego Stowarzyszenia Nadawców jako osoba, która wykazała się niezwykłym zaangażowaniem w innowacje, rozwój i utrzymanie najwyższych standardów doskonałości w nadawaniu radiowym.

Prywatnie Kazimierz Stańczykowski był zapalonym kolekcjonerem dokumentów historycznych, obrazów, książek, antyków. Swoją pasję rozwinął już w młodości we Francji. Marzeniem jego było, aby w Montrealu lub Ottawie powstało muzeum poświęcone historii Europy.  Swoją cenną kolekcję 29 listów napoleońskich przekazał w 1974 roku do Kanadyjskiego Archiwum Państwowego w Ottawie. 

W zbiorach posiadał liczne polonica. Między innymi w jego kolekcji było wiele dokumentów dotyczących Ignacego Jana Paderewskiego.  Po śmierci Stańczykowskiego trafiły do archiwum Zamku Królewskiego w Warszawie. 

Kiedy w 1971 roku w Polsce, nowe kierownictwo PZPR ogłosiło odbudowę Zamku Królewskiego, Stańczykowski jako warszawiak, energicznie włączył się w akcje propagowania zbierania pieniędzy i eksponatów. Stojący na czele Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego, prof. Stanisław Lorentz, pisał: „Stańczykowski bardzo mi pomógł w czasie mojego pobytu w Montrealu w Kanadzie w sprawach Zamku".
Ostatnio Zamek Królewski w Warszawie wszedł w posiadanie cennych egzemplarzy polskiej historycznej porcelany ze zbiorów Kazimierza Stańczykowskiego.

Biblioteka Polska w Montrealu cieszyła się poparciem zarówno pana Kazimierza jak i jego rodziny. W programie „Polskiej Fali” mogła  bezpłatnie umieszczać swoje ogłoszenia czy apele zbiórki na Bibliotekę. Po jego tragicznej śmierci, część jego cennych książek trafiło do Biblioteki. 

W dniu12 marca 2013 r. Annick St. Germain Stańczykowski oraz prezes Polskiego Instytutu Naukowego w Kanadzie - Stanisław Latek zaprezentowali pochodzący z kolekcji poloników Kazimierza   Stańczykowskiego, zabytkowy mosiężny dzwon przywieziony z Polski do Polskiego Pawilonu Światowej Wystawy w Nowym Jorku w 1939 roku. 

Dzwon wyeksponowany przy wejściu do Biblioteki zachwyca swoim pięknem i przykuwa wzrok wchodzących. Zamontowana tabliczka mówi, że jest to dar rodziny Stańczykowskich dla uczczenia 50-lecia założenia stacji radiowej CFMB 1280 AM, sztandarowego dzieła Kazimierza Stańczykowskiego, człowieka sukcesu, który tak wiele uczynił dla naszej polonijnej wspólnoty.
 

Stefan Władysiuk

Bibliotekarz Biblioteki Polskiej w Montrealu 

Stefan Władysiuk - bibliotekarz Biblioteki Polskiej im. Wandy Stachiewicz w Montrealu.