Polska Fundacja Społeczno-Kulturalna jest organizacją posiadającą status organizacji charytatywnej i od jej założenia w 1979 roku, zrzesza w swoich szeregach osoby i instytucje, których troską jest wsparcie wszystkich form aktywności kulturalnej, naukowej i społecznej Polonii montrealskiej mających na celu kultywowanie naszych korzeni i popularyzacji kultury polskiej.

Fundacja powstała z potrzeby aktywnego finansowego wsparcia organizacji polonijnych działających na terenie prowincji Quebec, zwłaszcza w Montrealu, będącym najsilniejszym liczebnie rejonem osiedlenia się Polaków w Quebecu. Celem Fundacji jest gromadzenie funduszy i wypracowywanie dochodu umożliwiającego pomoc w rozwoju i działaniu organizacji statutowo zajmujących się różnymi formami kultywowania polskości.

Drugim istotnym nurtem działalności Fundacji jest troska o poprawę pozycji społecznej i materialnej Polonii. Przejawia się to we wspieraniu edukacji młodzieży pochodzenia polskiego na poziomie studiów wyższych, poprzez przyznawanie stypendiów dla studentów. Stypendia te są fundowane przez indywidualnych darczyńców Fundacji i są przydzielane corocznie w ich imieniu.

Polska Fundacja  Społeczno-Kulturalna obchodzi  w  tym roku 42 lat swojej działalności. Warto z tej okazji przypomnieć najważniejsze fakty z pierwszych lat jej historii. 

Na początku lat siedemdziesiątych wśród Polonii montrealskiej zauważono, że choć na terenie miasta czynne są polskie szkoły, drużyny harcerskie, grupy taneczne, chóry i biblioteka polska, brak jest jakiejś nadrzędnej instytucji, która by wspierała finansowo te organizacje.  Wszystkie stowarzyszenia wymagały dodatkowych funduszy, które zbierano przy okazjach akademii 3-cio majowych, kiermaszów lub pikników. 

Myśl utworzenia polonijnej fundacji w Montrealu rzucona została w gronie działaczy Koła Przyjaciół Harcerstwa i Polskiej Kasy Oszczędności już w roku 1972. W pracach przygotowawczych wziął udział mecenas Jan Zaściński, a z ramienia Koła Przyjaciół Harcerstwa Władysław Stępień. Działacze KPH pragnęli zabezpieczyć fundusz Gniezno powstały po likwidacji ośrodka harcerskiego Gniezno, po to, aby w przyszłości, drużyny harcerskie w Montrealu mogły korzystać z tego funduszu. Dnia 4-go kwietnia 1976 roku i 16 października 1977 roku, walne zebrania KPH uchwaliły projekt zabezpieczenia funduszu Gniezno przez utworzenie Polskiej Fundacji Kulturalnej. W oparciu o te uchwały i zgodę Zarządu Polskiej Kasy Oszczędności, 21-listopada 1977 roku, pp. Czesław Ochman i Władysław Stępień spotkali się z radcą prawnym Janem Zaścińskim, z którym omówiono cele i zadania fundacji od strony formalno-prawnej. 

Z końcem września 1978 zaczęła działać komisja w składzie: Władysław Stępień-prezes KPH, Czesław Ochman - prezes PKO i wiceprezes KPH oraz Marian Wojdan - skarbnik. Komisja zajęła się opracowaniem profilu nowej instytucji i zaangażowała nowych członków: Tadeusza Brzezińskiego, Czesława Gajewskiego, Edwarda Krajewskiego, ks. Henryka Pieprzyckiego, Tadeusza Sołowija. Przygotowanie dokumentu prawnego do zarejestrowania Polskiej Fundacji pod nazwą FONDATION SOCIO - CULTURELLE POLONAISE DU QUEBEC zlecono mecenasowi Janowi Zaścińskiemu, a 9 kwietnia 1979 Minist?re des Consommateurs, Coopératives et Institutions financi?res przekazało członkom założycielom Lettres Patentes o Fundacji jako instytucji o celach dobroczynnych. Według prawa sygnatariusze dokumentu stali się Członkami Założycielami Polskiej Fundacji Społeczno – Kulturalnej i jej Radą Administracyjną. 

Na pierwszym zebraniu Rada wybrała zarząd, w skład którego weszli: Władysław Stępień–prezes, Czesław Ochman i Tadeusz Sołowij - wiceprezes, Irena Romanowska - sekretarz, Czesław Gajewski – skarbnik. Najważniejszym zadaniem zarządu było uzyskanie dla Fundacji przywileju organizacji dobroczynnej, dzięki czemu darczyńcy mogliby otrzymać pokwitowania dla celów podatkowych. Po przeprowadzeniu zmian statutowych wymaganych przez władze prowincjonalne, walne zebranie w dniu 18 września 1979 r. zatwierdziło te zmiany. Uchwaliło również wysokości jednorazowej wpłaty: $1000 dla członka fundatora i $100 dla członka zwyczajnego. Ustalono ponadto, że nazwiska fundatorów będą umieszczone na Tablicy Honorowej Fundacji, a stypendia lub dotacje będą nosiły ich nazwiska.  Ksiądz Henryk Pieprzycki jest autorem preambuły dla działalności Fundacji:

Dla odchodzącego pokolenia tych którzy walczyli za Polskę, którzy na emigracji budowali polskie kościoły i zakładali zręby polonijnych organizacji społeczno - kulturalnych. Polska Fundacja Społeczno-Kulturalna będzie rękojmią, że ich trud nie pójdzie na marne, że Pamięć O Nich Nie Zaginie.

Lata 80-te to okres rozbudowy Fundacji. Apeluje ona do społeczeństwa polskiego w Montrealu i okolicy o popieranie celów Fundacji. Pod koniec roku 1980 kapitał wzrósł do $42 992. Rozpoczął się okres intensywnej pracy nad jego powiększeniem. Dzięki nawiązanej współpracy z założycielem stacji radiowej CFBM AM Kazimierzem Stańczykowskim, członkowie zarządu prowadzili audycje radiowe przekazując w nich wiadomości o działalności i celach Fundacji. W maju 1987 roku kapitał osiągnął prawie $250 000, a na dziesięciolecie istnienia PFSK suma przekroczyła $300 000. Społeczeństwo Polonijne w zdecydowany sposób poparło cel działalności Fundacji, doceniając bezinteresowną pracę wolontariuszy. Dokonane zostały znaczne zapisy testamentowe, przekazywane zostały polisy ubezpieczeniowe, liczne dary pieniężne. Jednym z zapisów testamentowych był dar od Pana B. Lewandowskiego w wysokości $100.000. Potrzeba wyrażenia podziękowań zainicjowała powstanie Kwatery Zasłużonych na terenie cmentarza Côte Des Neiges. Pan Janusz Szewczyk, członek Komitetu Darów Zapisów, zwrócił się do Zarządu z propozycją utworzenia polskiej sekcji na cmentarzu Notre- Dame-des-Neiges. Pomysł ten uzyskał akceptację. 

Uroczyste poświęcenie Kwatery Zasłużonych Dla Polskiej Fundacji odbyło się w dniu Wszystkich Świętych w 1988 r. 
 

Opracował Andrzej Krasula
 

Więcej informacji o Fundacji znajdziesz tutaj: http://polskafundacja.org/