Polska diaspora w Niemczech - zbiorowość Polaków, osób polskiego pochodzenia lub wywodzących swoje korzenie z Polski, obejmująca m.in. potomków członków przedwojennej mniejszości polskiej, uchodźców politycznych lub emigrantów ekonomicznych, obywateli polskich o statusie cudzoziemców w Niemczech, jak również osoby, które opuściły Polskę deklarując niemieckie pochodzenie, a odwołujące się również do swojej polskiej tożsamości. 

Zbiorowość migrantów z Polski jest silnie zróżnicowana pod względem poczucia tożsamości etniczno-kulturowej, co wynika z falowości migracji z Polski do Niemiec. W ciągu ostatnich dwustu lat do Niemiec przemieściło się z terytoriów Polski ponad 8 mln osób. Można tu wyróżnić m.in. Polaków, którzy znaleźli się w obrębie Związku Niemieckiego na skutek przesunięcia granic, oraz Polaków, którzy przybyli do Niemiec po zrywach narodowych lub w celach zarobkowych (np. w okresie stanu wojennego lub po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej).

Okres zaborów

Masowy napływ imigrantów z terenów polskich, rozpoczął się w drugiej połowie XIX w. W latach 1870-1914 do Niemiec wyemigrowało ok. 3,5 miliona Polaków. W tym ok. 1,2 miliona Polaków przemieściło się z terenów ówczesnego zaboru pruskiego w głąb Cesarstwa Niemieckiego, 1,2 miliona polskich imigrantów pochodziło z terenów zaboru rosyjskiego, a ok. 1,1 miliona osób pochodziło z terenów zaboru austriackiego. 

Okres międzywojenny

Ocenia się, że w okresie międzywojennym na Śląsku mieszkało ok. 0,5 mln Polaków, a w Prusach Wschodnich ok. 100 tys. (Mazurzy). Ogólną liczbę autochtonów polskich w Niemczech szacowano na ok. 1 mln osób. Emigracja zarobkowa doprowadziła do powstania znacznych skupisk robotników polskich w Nadrenii (250 tys.). 

Centralną organizację polskiej mniejszości stanowił Związek Polaków w Niemczech, powstały w 1923 roku w Berlinie. Podzielony na pięć dzielnic terytorialnych liczył ok. 100 tys. członków. Organizacje zawodowe reprezentowało Zjednoczenie Zawodowe Polskie z centralą w Bochum, założone w 1902 roku. Posiadało ono ok. 13 tys. członków, głównie w Westfalii. Działały również stowarzyszenia kościelne, towarzyskie i gimnastyczne (Sokół). Poważne zasługi dla środowiska polskiego miało Towarzystwo Polskich Przemysłowców w Berlinie, założone w 1867 roku. Skupiało ono ok. 200 członków, przeważnie rzemieślników. Prasę polską reprezentowało kilkanaście czasopism. Najpoważniejszym pismem był wychodzący w Bytomiu "Katolik". Istniały także kluby sportowe, jak np. PKS Berlin.

Polskie szkolnictwo borykało się z dużymi trudnościami. W rejencji opolskiej istniały 32 publiczne szkoły polskie (stan z kwietnia 1929 r.), do których uczęszczało 646 dzieci. Nauka języka polskiego odbywała się także w 31 szkołach niemieckich, zlokalizowanych głównie na Warmii i terenach pogranicznych. Lekcje odbywały się w wymiarze dwóch do czterech godzin tygodniowo, a uczęszczało na nie ok. 1400 dzieci. W Westfalii i Prusach Wschodnich szkolnictwo polskie było wyłącznie prywatne i słabo rozwinięte. W całych Niemczech naukę języka polskiego pobierało 4 tys. dzieci. 

II wojna światowa

Od dnia wejścia w życie dekretów wydanych w III Rzeszy 7 września 1939, Polacy mieszkający w Niemczech nie posiadają statusu mniejszości narodowej. W lutym 1940 organizacje Polaków w Niemczech zostały rozwiązane, ich majątek skonfiskowany, a działalność zakazana na mocy rozporządzenia Rady Ministrów Obrony Rzeszy, sygnowanego przez Hermanna Göringa.

Okres powojenny

Liczebność imigracji "solidarnościowej" w Niemczech szacowana jest na od 100 do 850 tys. osób. Emigracja ta, wraz z późnymi przesiedleńcami z lat 80., stanowi dzisiaj kulturowy i społeczny trzon polskiej zbiorowości w Niemczech.  Obecnie w Niemczech mieszka według różnych danych od 1,5 do 2 mln Polaków, osób polskiego pochodzenia lub wywodzących się z Polski. Według Ministerstwa Spraw Zagranicznych należy jednak zakładać, że duża część z nich, zwłaszcza przesiedleńców, nie identyfikuje się z polskością. Według danych niemieckiego urzędu statystycznego z 2017 w Niemczech zameldowanych było 783 tys. osób legitymujących się wyłącznie obywatelstwem polskim oraz 690 tys. osób posiadających zarówno niemieckie, jak i polskie obywatelstwo. Największe skupisko Polaków w Niemczech (ok. 800 tys. osób) znajduje się w Nadrenii-Westfalii. 

Pod względem statusu prawnego można rozróżniać osoby posiadające wyłącznie obywatelstwo niemieckie, osoby posiadające wyłącznie polskie obywatelstwo oraz osoby z podwójnym obywatelstwem. Polacy w Niemczech nie mają obecnie statusu mniejszości narodowej, który to został im odebrany przez nazistowskie władze III Rzeszy. W listopadzie 2014 niemieckie ministerstwo spraw wewnętrznych odrzuciło wniosek Związku Polaków w Niemczech o nadanie Polakom statusu mniejszości. 

Organizacje

20 sierpnia 2010 utworzono Stałą Konferencję Organizacji Dachowych Polonii i Polaków w Niemczech, złożoną z przedstawicieli Konwentu Organizacji Polskich w Niemczech (Chrześcijańskiego Centrum Krzewienia Kultury Tradycji i Języka Polskiego w Niemczech, Kongresu Polonii Niemieckiej, Polskiej Rady w Niemczech, Federalny Związku Towarzystw Niemiecko-Polskich, Związku Polaków "Zgoda" oraz Związku Polaków w Niemczech), której celem jest wypracowywanie wspólnego stanowiska Polonii Niemieckiej i Polaków w Niemczech oraz reprezentowania ich wobec władz niemieckich, polskich i Unii Europejskiej. 

Polskie msze dla Polonii dla wiernych kościoła rzymskokatolickiego odbywają się w kościołach kilkudziesięciu miast. W języku polskim odbywają się również spotkania religijne innych wyznań, m.in. Świadków Jehowy, Zielonoświątkowców oraz Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego. 

Źródło: WIKIPEDIA