Masz dwa obywatelstwa? Przy wyjeździe z Polski musisz okazać paszport RP.

Obywatel polski posiadający inne jeszcze obywatelstwo, bez względu na jego miejsce zamieszkania, w Polsce czy też za granicą, jest traktowany w świetle prawa polskiego przez władze polskie wyłącznie jako obywatel polski. Z perspektywy prawa polskiego i organów polskich, inne niż polskie obywatelstwo danej osoby nie jest uwzględniane i nie ma żadnego znaczenia.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają wnioski obywateli wskazujące na rozbieżność praktyki co do możliwości przekraczania granicy Polski przez osoby posiadające podwójne obywatelstwo (w tym polskie) na podstawie paszportu innego państwa. Część wnioskodawców wskazuje, że nie miała możliwości wyjazdu na podstawie paszportu innego państwa.

Z komunikatu na stronie internetowej Służby Granicznej RP wynika, że: „jeśli funkcjonariusz SG w trakcie kontroli granicznej na wyjazd z Polski uzyska informację, że podróżny posiada polskie obywatelstwo, a nie ma ważnego polskiego dokumentu, czyli - w zależności od kierunku podróży - paszportu lub dowodu osobistego, ma obowiązek nie zezwolić takiej osobie na przekroczenie granicy". Dotyczyć ma to również sytuacji, gdy obywatel wjechał do kraju na podstawie dokumentu stwierdzającego obywatelstwo innego państwa. 

Jako podstawę tej interpretacji wskazano ustawę o obywatelstwie polskim. Według niej obywatel polski posiadający równocześnie obywatelstwo innego państwa ma wobec RP takie same prawa i obowiązki, jak osoba posiadająca wyłącznie obywatelstwo polskie. Ponadto stanowi ona, że obywatel polski nie może wobec władz RP powoływać się ze skutkiem prawnym na posiadane równocześnie obywatelstwo innego państwa i na wynikające z niego prawa i obowiązki. 
Polskie prawo dopuszcza posiadanie wielokrotnego obywatelstwa. Obecnie obowiązująca ustawa o obywatelstwie polskim wprost przewiduje sytuację, w której obywatel polski posiada jeszcze obywatelstwo innego państwa, zastrzegając jednocześnie tzw. zasadę wyłączności obywatelstwa polskiego. W myśl art. 3 ust. 1 ww. ustawy, obywatel polski posiadający jednocześnie inne obywatelstwa ma wobec Rzeczypospolitej Polskiej takie same prawa i obowiązki jak osoba posiadająca wyłącznie obywatelstwo polskie. Z kolei zgodnie z ust. 2, obywatel polski nie może wobec władz Rzeczypospolitej Polskiej powoływać się ze skutkiem prawnym na posiadane równocześnie obywatelstwo innego państwa i na wynikające z niego prawa i obowiązki. Istotą ww. przepisów jest fakt, że prawo polskie dopuszcza posiadanie wielokrotnego obywatelstwa przez obywatela polskiego, ale osobę taką nakazuje traktować w taki sposób, jak gdyby miała ona wyłącznie obywatelstwo polskie, jeżeli osoba ta powołuje się ze skutkiem prawnym na posiadane równocześnie obywatelstwo innego państwa. 

Oznacza to wprost, iż obywatel polski posiadający inne jeszcze obywatelstwo lub obywatelstwa, bez względu na jego miejsce zamieszkania, w Polsce czy też za granicą, jest traktowany w świetle prawa polskiego przez władze polskie wyłącznie jako obywatel polski i nie może skutecznie powoływać się wobec organów polskich na to inne obywatelstwo lub obywatelstwa. Z perspektywy prawa polskiego i organów polskich inne niż polskie obywatelstwo danej osoby nie jest uwzględniane i nie ma żadnego znaczenia.

Zasada ta wprowadza równość pozycji obywatela polskiego o podwójnym/wielokrotnym obywatelstwie z pozycją osoby posiadającej wyłącznie polskie obywatelstwo w zakresie ich praw i obowiązków wobec Rzeczypospolitej Polskiej. Szczególne traktowanie osób o podwójnym obywatelstwie, np. poprzez żądanie od takich osób uzyskania zezwolenia na wjazd do Polski (wydanie wizy do obcego paszportu) lub brak obowiązku posiadania polskich dokumentów tożsamości (paszportu przy przekraczaniu granicy), oznaczałoby naruszenie zasady równości wobec prawa.

Należy tutaj podkreślić, iż respektowanie przez Straż Graniczną zasady wyłączności i nadrzędności obywatelstwa polskiego, podczas przekraczania granicy, ma również dużo szersze znaczenie, np. w zakresie udaremnienia wyjazdu z RP obywatelom polskim, wobec których sądy wydały zakaz opuszczania kraju, a zezwolenie na wyjazd na podstawie dokumentu wydanego przez inne państwo umożliwiałoby skuteczne omijanie tego zakazu. W celu zobrazowania problemu można także przytoczyć przykład różnic w transliteracji, które powodują, że osoby o podwójnym obywatelstwie mogą w obcym paszporcie występować pod innymi danymi osobowymi np. John/Jan. Kolejnym zagrożeniem jest możliwość uprowadzenia polskiego dziecka przez jednego z rodziców posługującego się paszportem innego państwa, podczas gdy w realiach RP, w celu wydania dziecku polskiego paszportu, wymagana jest zgoda obydwojga rodziców lub opiekunów prawnych.

ETIAS: zezwolenie na podróż do UE dla osób posiadających obywatelstwo Kanady

ETIAS, czyli Europejski System Informacji o Podróżach oraz Zezwoleniach, to nowy system wiz elektronicznych, które zostaną wprowadzone przez Unię Europejską pod koniec 2026 roku.  Celem ETIAS jest zwiększenie bezpieczeństwa i usprawnienie kontroli granicznej. 

Obywatele krajów trzecich (m.in. Kanady) muszą uzyskać zezwolenie ETIAS przed podróżą do strefy Schengen, z wyjątkiem niektórych zwolnionych kategorii, takich jak personel dyplomatyczny. Koszt uzyskania zezwolenia ETIAS wynosi 7 EUR i jest ważny przez trzy lata, a wnioski zwykle są rozpatrywane w ciągu kilku minut do 30 dni. Aplikacja o zezwolenie na podróż ETIAS jest prosta i można ją złożyć wyłącznie online na stronie internetowej lub za pomocą aplikacji mobilnej. Proces ten nie jest skomplikowany i wymaga wypełnienia formularza zawierającego informacje osobiste, dane paszportowe oraz pytania związane z bezpieczeństwem. Podczas procesu aplikacji kluczowe jest przekazanie poprawnych informacji. Nieprawidłowe dane mogą skutkować odmową wydania zezwolenia, dlatego wnioskodawcy muszą być bardzo dokładni przy wypełnianiu formularza.

Wniosek o zezwolenie na podróż może zostać odrzucony z powodu nieodpowiednich informacji lub niewystarczających dokumentów. Ważne jest, aby wnioskodawcy dokładnie sprawdzili, czy spełniają wszystkie wymagania oraz czy dostarczyli wszystkie niezbędne dokumenty. Zaleca się, aby wnioskodawcy składali wnioski o ETIAS co najmniej 72 godziny przed planowaną datą podróży, aby uniknąć potencjalnych opóźnień w przetwarzaniu danych. 

O ETIAS nie mogą ubiegać się obywatele Unii Europejskiej. Oznacza to, że podróż do strefy Schengen na podstawie paszportu kanadyjskiego, gdy posiada się jednocześnie paszport polski, nie będzie już możliwa. 
 

Opracowanie: Andrzej Leszczewicz