Ten odcinek programu "Sztuka i Piękno" poświęcony jest szczególnemu momentowi, opisanemu przez Nowy Testament, a mianowicie Zwiastowaniu Pańskiemu. Pismo Święte dostarcza na ten temat dość skąpych informacji: do Maryi Dziewicy przychodzi Anioł Gabriel - wysłannik Boga i oświadcza, że mimo, że Maryja jest młoda i nie ma męża ani narzeczonego, to pocznie syna. To jest dość niespodziewana wiadomość, więc spróbujmy choć na chwilę wejść w sytuację tej młodziutkiej niewiasty i poczuć jej zaskoczenie, zdziwienie a może nawet i strach. Jak to ja?! Dlaczego? Co ze mną dalej będzie... Na te wątpliwości Gabriel nie odpowiada tylko "każe" bezgranicznie uwierzyć i oddać się bożej woli.

Temat wizyty anioła u niewiasty podejmują liczni artyści przez kolejne stulecia. W zależności od języka artystycznego i stylów panujących ówcześnie w sztuce, powstają kolejne dzieła ukazujące przybycie anioła wysłannika Boga do Maryi. Dogmaty kościoła raczej nakazywały odmalowanie tej sceny dość skromnie i pobożnie. Zatem na średniowiecznych obrazach ujrzymy Matkę Boską bardzo posągową, pokorną, pogrążona w modlitwie w swoim pokoju. Sprzęty w izbie sugerują, że kobieta w wolnym czasie oddaje się czytaniu ksiąg świętych, haftowaniu lub kontemplacji. Na dawnych mozaikach Maryja przedstawiana jest również na monumentalnym tronie, a nad całą sceną góruje gołąb, znak Ducha Świętego albo ręka boska - dosłownie wynurzająca się z niebios na znak aprobaty i obecności Boga.

Sytuacja zmienia się w renesansie. Maryję przedstawia się siedzącą na ławie w ogrodzie, na przykład obraz Leonarda Da Vinci, Fra Angelico lub Veronese. Ten ostatni pozwolił sobie również na umieszczenie na swoim płótnie kota i Maryi z bardzo osobliwym wyrazem twarzy. I właściwie od tego momentu można stwierdzić, że zaczynają być jej przypisywane emocje, czyli na twarzy rysuje się zdziwienie albo zaskoczenie i przestrach. Przepięknym obrazem jest dzieło sztuki barokowego malarza Matthiasa Stomera, który całą scenę zwiastowania umieścił w nocy! Ponieważ tak naprawdę nie mamy w Piśmie Świętym żadnej informacji dotyczącej pory dnia, w którym miało miejsce to wielkie wydarzenie. A to właśnie artyści w XVII wieku zaczęli eksperymentować z nocturnami, czyli scenami nocnymi na obrazach. Tak więc możemy podziwiać wspaniałe płótno, na którym obserwujemy modlącą się przy zapalonej świecy niewiastę, a ciepły strumień światła oświetla jej delikatną twarz i przybyłego właśnie Anioła Gabriela. Natomiast resztę pokoju zalewa ciemność.

Zachęcam czytelników i widzów programu "Sztuka i Piękno" do odkrycia również dzieł sztuki podejmujących temat Zwiastowania Pańskiego przez artystów współczesnych takich jak np. William Adolphe Bouguereau, Alfred Agache lub Tomasz Sętowski. Dzisiejsi artyści bardzo ciekawe przedstawiają i interpretują ten interesujący moment z życia Matki Boskiej opisany przez apostoła Łukasza w Ewangelii.
 

Edyta Gawryś 

Edyta Gawryś - polonistka, historyk sztuki, pisarka oraz przewodnik turystyczny po Włoszech. Autorka dwóch przewodników dla dzieci: "Piotrek w Watykanie" oraz "Mały Polak we Włoszech". Autorka gier planszowych i scenariuszy lekcji o sztuce. Uczestniczka i prelegentka konferencji propagujących sztukę. Na YouTube realizatorka cykl filmów "Sztuka i Piękno". edy.gawrys@gmail.com (Bolonia)