Lech i Grażyna Gałęzowscy z Calgary są autorami dwóch niezwykle cenionych publikacji poświęconych polskim pionierom i osadnikom w zachodniej Kanadzie. Te prace to efekt wielu lat intensywnego poszukiwania, zbierania materiałów oraz skrupulatnej dokumentacji dotyczącej polskich kolonii na tym terenie. Ich prace są wynikiem nie tylko zaangażowania, ale również pasji do odkrywania i zachowywania historii, która przez długie lata pozostawała w cieniu.

Podróżując po zachodnich prowincjach Kanady, Gałęzowscy przebyli tysiące kilometrów w poszukiwaniu polskich śladów - od mało znanych osad po zapomniane cmentarze i pozostałości po dawnych koloniach. Ich celem było nie tylko odkrycie tych miejsc, ale przede wszystkim uratowanie ich od całkowitego zapomnienia. Dzięki tym wysiłkom, udało się zebrać cenne fotografie oraz szczegółowe opisy, które stanowią unikalne źródło wiedzy o polskich korzeniach w Kanadzie. 

Publikacje Lecha i Grażyny Gałęzowskich są jedyne w swoim rodzaju, prezentując pełen obraz polskich osad w zachodniej Kanadzie. Pierwsza książka, "In the Footsteps of Polish Pioneers on Canadian Prairies" obejmuje okres od 1898 roku do 1914, kiedy to polscy pionierzy zaczęli osiedlać się na preriach, tworząc zróżnicowaną i pełną trudów rzeczywistość. Druga publikacja, "In the Footsteps of Polish Settlers in Western Canada" dokumentuje okres od 1914 do 1950 roku, kiedy to osadnictwo polskie w Kanadzie zaczęło się stabilizować, a Polacy w znaczący sposób wpłynęli na rozwój społeczny i gospodarczy regionu.

Obecnie Lech i Grażyna Gałęzowscy koncentrują się na pracy nad trzecią publikacją, która obejmować będzie tereny Ontario, Quebecu i Nowej Szkocji w okresie od 1858 do 1945 roku. W tej książce, podobnie jak w poprzednich, zaprezentowane zostaną zarówno znane, jak i mało znane polskie osady, ich historia oraz najważniejsze osiągnięcia Polaków w tych regionach. Autorzy skupiają się przede wszystkim na analizie organizacji polskich kościołów oraz innych wspólnych inicjatyw, a nie na indywidualnych jednostkach.

Publikacja ma na celu uzupełnienie dotychczasowego obrazu polskiego osadnictwa w Kanadzie, a także zwrócenie uwagi na mniej odkryte, ale równie wartościowe aspekty polskiego dziedzictwa na tych ziemiach.

Każda z publikacji jest nie tylko dokumentem historycznym, ale także hołdem dla Polaków, którzy w trudnych warunkach potrafili tworzyć silne, prosperujące społeczności. Ich wkład w budowę Kanady, zarówno na poziomie lokalnym, jak i ogólnokrajowym, jest ogromny, a publikacje Gałęzowskich pomagają zachować pamięć o ich pracy i dziedzictwie. 

Publikacja trzeciej książki jest planowana na rok 2026, a jej wydanie będzie stanowiło istotny kamień milowy w dokumentowaniu historii polskich osadników w Kanadzie. Patronat nad tą publikacją objął Polski Instytut Naukowy w Kanadzie.

W swoim projekcie państwo Gałęzowscy współpracują z Biblioteką Polską w Montrealu.
Podczas pobytu w Montrealu w ubiegłym roku korzystali z jej z bogatych zbiorów. 

Aby w przyszłej książce było jak najwięcej materiałów na temat Polonii w Quebecu, Biblioteka Polska zwraca się do osób i organizacji posiadujących archiwalia i fotografie, które można byłoby wykorzystać w książce; o udostępnienie ich celem skanowania. Po wykorzystaniu materiały zostaną zwrócone właścicielom. 

Zadbajmy o utrwalenie pamięci o osiągnięciach naszych poprzedników.
 

Stefan Władysiuk 

Stefan Władysiuk – bibliotekarz Biblioteki Polskiej w Montrealu. 
Tel.: (514) 379-4220, polska@videotron.ca