Praga jak narkotyk
Pisarka o dramatycznym losie - Tecia
Werbowski otrzymała na początku kwietnia medal za szerzenie dobrego imienia
czeskiej kultury.
"Nawet jeśli nie urodziłeś się w
Pradze, powinieneś mieć przynajmniej możliwość tam umrzeć... Praga działała
na mnie jak narkotyk" - wyznaje główny bohater powieści "Ściana między
nami". Autorka - Tecia Werbowski, 86-letnia pisarka mieszkająca w Montrealu,
opublikowała 14 książek, wiele z nich poświęconych Pradze. Przyjechała
do stolicy Czech, aby odebrać nagrodę Artis Bohemiae Amicis, przyznawaną
przez Ministra Kultury Czech za promowanie dobrego imienia czeskiej kultury.
Medal odebrała w praskim Pałacu Nostice.
Urodziła się jako Estera Sternschussová
w 1939 roku we Lwowie, który wówczas należał do Polski. Jej żydowscy rodzice
ukryli córkę w rodzinie polskich nauczycieli. Przeżyła całą wojnę
pod nazwiskiem Teresa Paduchová pełniąc rolę siostrzenicy pary, u której
mieszkała. Jej rodzice również dożyli końca wojny - ojciec jako członek
ruchu oporu, matka dzięki fałszywym dokumentom. Jednak los brata dziewczynki,
starszego o cztery lata, ukrywanego przez inną rodzinę zakończył się tragicznie.
Ktoś doniósł na nich i wszyscy zostali zastrzeleni.
Po 1945 roku przyszła pisarka przeprowadziła
się do Pragi wraz z matką, która pracowała jako dyplomata w Ambasadzie
Polskiej. Dziewczyna zakochała się w stolicy Czech, później ukończyła tam
studia filozoficzne i poznała swojego męża, polskiego muzyka. Zamieszkali
w Polsce. Gdy w 1968 r. w kraju narastała nowa fala antysemityzmu wyemigrowała
do Kanady do Montrealu.
W Kanadzie poświęciła się pracy
społecznej, pomagając polskim i czeskim emigrantom. Pracowała również poza
Kanadą, na Wybrzeżu Kości Słoniowej, w Kamerunie i Kirgistanie. Na początku
lat 80. napisała swoją pierwszą książkę po francusku: "Le mur entre nous"
i opublikowała ją pod pseudonimem Tecia Werbowski. Opowiada historię kobiety,
która w wieku osiemnastu lat dowiaduje się, że ludzie, którzy ją wychowali,
nie byli jej rodzicami, i o jej próbie subtelnej zemsty.
Pavel Kohout napisał później sztukę
opartą na prozie zatytułowaną "Kyanide o páté" ("Cyjanek o piątej"), która
była wystawiana w kilku krajach. W tym roku spektakl zaprezentował Teatr
Miejski w Mladá Boleslav, Premiera odbyła się 2 maja.
Powieść Tecii Werbowskiej "Senne
życie" była wystawiana przez Arnošta Goldflama w Teatrze Narodowym.
Werbowski w innych swoich książkach powraca do tematu Czechosłowacji przed
i po upadku totalitaryzmu, na przykład w pozycjach: "Wspomnienia z Pragi"
oraz "Ich bin Prager", którą zadedykowała Milanowi Kunderze, W 2009 roku
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Czeskiej przyznało jej srebrny
medal za promowanie dobrego imienia Republiki Czeskiej na świecie.
W 2025 podczas wręczania jej nagrody
Artis Bohemiae Amicis w Pałacu Nostice w Pradze pani Werbowski powiedziała:
"To dla mnie okazja, żeby spotkać się z przyjaciółmi, pożegnać się z Pragą,
a może nawet napisać o obecnej atmosferze w Czechach".
Vladimír Ševela - "Hospodarske
Noviny".
|