Fundacja jest organizacją posiadającą statut organizacji charytatywnej i od jej założenia w 1979 roku, zrzesza w swoich szeregach osoby i instytucje, których troską jest wsparcie wszelkich form aktywności kulturalnej, naukowej i społecznej Polonii montrealskiej zorientowanych na kultywowanie naszych korzeni i popularyzację kultury polskiej.

Fundacja powstała z potrzeby aktywnego finansowego wsparcia organizacji polonijnych działających na terenie prowincji Québec, zwłaszcza w Montrealu, będącym najsilniejszym liczebnie rejonem osiedlenia się Polaków w Québecu. Celem Fundacji jest gromadzenie funduszy i wypracowywanie dochodu umożliwiającego udzielanie dotacji pozwalających na rozwój i działanie organizacji statutowo zajmujących się różnymi formami kultywowania polskości.

Drugim istotnym nurtem działalności Fundacji jest troska o poprawę pozycji społecznej i materialnej Polonii. Przejawia się to we wspieraniu edukacji młodzieży pochodzenia polskiego na poziomie studiów wyższych, poprzez przyznawanie stypendiów dla studentów ufundowanych przez indywidualnych darczyńców Fundacji.

Polska Fundacja Społeczno-Kulturalna obchodzi w roku 2019 - 40 lat swojej działalności. Warto z tej okazji przypomnieć najważniejsze fakty z pierwszych lat jej bogatej historii. 

Pewnego dnia, jesienią 1972 roku do prezesa Polskiej Kasy Oszczędności, Czesława Ochmana, zwrócił się jeden z jego klientów z interesującą propozycją założenia fundacji.

Jan Burowski, zamożny właściciel domu w Westmount, Żyd z Polski, chciał uczcić pamięć swoich wybawców w czasie II wojny światowej, fundując specjalne stypendium ich imienia. Była mowa o 30 tysiącach, potem, po powrocie z Izraela Burowski wspomniał o zapisie na rzecz fundacji połowy swego majątku. Niestety, początkowe problemy organizacyjne Kasy Polonijnej nie sprzyjały szybkiemu założeniu fundacji.

Cztery lata później Jan Burowski zapadł na chorobę Alzheimera i jego projekt upadł. Jednak niezupełnie, ponieważ ówczesny  Prezes Kasy Polonijnej - Czesław Ochman coraz częściej myślał o założeniu fundacji. Wśród Polonii montrealskiej panowało pewne niezadowolenie z działalności ogólno-kanadyjskiej fundacji polonijnej Milenium (zał. w 1964 r.) Mimo zbiórek na terenie Montrealu na jej rzecz, dotacje dla organizacji w Montrealu były więcej niż skromne.

W tym okresie na terenie Montrealu czynne były polskie szkoły sobotnie, drużyny harcerskie, grupy taneczne, chóry, teatry amatorskie i biblioteka z bogatym polskim księgozbiorem. Wszystkie organizacje wymagały dodatkowych funduszy, które uzupełniano podczas zbiórek ulicznych, przy okazji 3-majowych akademii, kiermaszów lub pikników.

We wrześniu 1978 r. na miesięcznym zebraniu Zarządu Kasy powtórzono uchwałę z 1972 r. i uchwalono jednomyślnie założenie Polskiej Fundacji w oparciu o Kasę Polonijną. Ustalono także, by wstępne prace organizacyjne rozpoczęła komisja wyłoniona z zarządu Koła Przyjaciół Harcerstwa (KPH), ale bez uszczuplenia zarządu Kasy. Zarządowi KPH zależało na zabezpieczeniu funduszu powstałego po likwidacji ośrodka harcerskiego "Gniezno". Z końcem września tego roku zaczęła działać komisja w składzie: Władysław Stępień - prezes KPH, Czesław Ochman - prezes PKO i wiceprezes KPH oraz Marian Wojdan - skarbnik KPH i członek władz Kasy. Komisja zajęła się opracowaniem zarysów nowej instytucji i dokooptowała pięć osób: dr Tadeusza Brzezińskiego, Czesława Gajewskiego, Edwarda Krajewskiego, ks. Henryka Pieprzyckiego i Tadeusza Sołowija. 

Przygotowanie dokumentu prawnego do zarejestrowania Polskiej Fundacji pod nazwą FONDATION SOCIO-CULTURELLE POLONAISE DU QUEBEC zlecono mec. Janowi Zaścińskiemu. W następnych miesiącach grupa założycieli powiększyła się o dalszych siedem osób. Cele wytyczne Fundacji opracowane przez Czesława Gajewskiego, Tadeusza  Sołowija i Jana Zaścińskiego zostały zatwierdzone na zebraniu członków założycieli w dniu 16 stycznia 1979 r. Zebranie upoważniło mec. Zaścińskiego do złożenia podania o inkorporację i powołało Komisję Regulaminową złożoną z pp. Czesława Gajewskiego, Jana Gołkontta, Tadeusza Sołowija i Jana Zaścińskiego, której zlecono opracowanie statutu Fundacji.

Dnia 9 kwietnia Ministere des consommateurs, cooperatives et institutions financieres wydało członkom założycielom "Lettres Patentes" (Loi des compagnies 3e partie) jako instytucji o celach dobroczynnych. Podanie o inkorporację podpisali: dr Tadeusz Brzeziński, Czesław Gajewski, Stanisława Gołębiowska (s. Terezja), Jan Bogdan Gołkontt, Edward Krajewski, Franciszek Moskal, Czesław Ochman, dr Henryk Pieprzycki (Franciszkanin), Irena Romanowska, Anna Serafin, dr Stanisław Skoryna, Tadeusz Sołowij, Władysław Stępień, Marian Wojdan i mec. Jan Zaściński.

Według prawa sygnatariusze dokumentu stali się Członkami Założycielami POLSKIEJ FUNDACJI SPOŁECZNO-KULTURALNEJ i jej Radą Administracyjną. Na pierwszym zebraniu Rada wybrała swój pierwszy zarząd w skład którego weszli: Władysław Stępień - prezes, Czesław Ochman i Tadeusz Sołowij - wiceprezesi, Irena Romanowska - sekretarz, Czesław Gajewski - skarbnik. 

Najważniejszym zadaniem zarządu było uzyskanie dla Fundacji przywileju organizacji dobroczynnej, dzięki czemu darczyńcy mogliby otrzymywać pokwitowania na odpisy podatkowe. Po przeprowadzeniu zmian statutowych wymaganych przez władze, walne zebranie w dniu 18 września 1979 r. zatwierdziło te zmiany. Uchwaliło również wysokość jednorazowej wpłaty: 1000 dol. dla członka fundatora i 100 dol. dla członka zwyczajnego. Ustalono ponadto, że nazwiska fundatorów będą umieszczane na Tablicy Honorowej Fundacji, a nadto coroczne stypendia lub dotacje będą nosiły ich nazwiska.

Od tego czasu rozpoczyna się okres rozbudowy Fundacji. 

W marcu 1980 r. kapitał Fundacji wynosił 41.000 $. Rozpoczął się okres intensywnej pracy nad powiększeniem kapitału Fundacji. Akcja propagandowa szła w kierunku werbowania nowych członków. Dzięki nawiązanej współpracy z założycielem stacji radiowej CFMB 1280 AM - Kazimierzem Stańczykowskim, członkowie zarządu Fundacji prowadzili audycje radiowe przekazując w nich wiadomości o działalności i celach Fundacji. Ponadto o celach Fundacji informowały pisma z Toronto: Głos Polski i Związkowiec. Pod koniec 1980 r. kapitał Fundacji wynosił 42.992 dol. 

W roku 1984, z okazji pięciolecia istnienia Polskiej Fundacji, prezes Henryk Winiarski opracował komunikat, w którym min. podkreślił stale wzrastające potrzeby finansowe organizacji polonijnych. Na przykład w r. 1984 otrzymano podania liczące w sumie na dotacje w wysokości ok. 25 tys. dol. Fundacja była w stanie wypłacić tylko jedną trzecią tej sumy. Aby spełniać oczekiwania i wypłacać kwotę 50 tys. w dotacjach potrzebny był kapitał, przynajmniej pół miliona dolarów.
W maju 1986 r. zarząd Fundacji, przy poparciu dyrekcji stacji CFMB 1280 AM zainicjował serię programów radiowych pod hasłem "PAMIĘĆ O NICH NIE ZAGINIE". W kwietniu 1987 r. kapitał Fundacji osiągną prawie 250.000 dol. a Fundacja liczyła 147 członków i 40 fundatorów.
Na dziesięciolecie Fundacji w kwietniu 1989 r. kapitał Fundacji przekroczył 300 tys. dol. Ilość członków wzrosła do 183, a fundatorów do 63. 

W tym czasie, Janusz Szewczyk, właściciel kwiaciarni i członek Komitetu Darów i Zapisów, zwrócił się do zarządu z propozycją utworzenia polskiej sekcji na cmentarzu Notre-Dame-des-Neiges, wzorem innych grup etnicznych, które rozbudowały już różne tereny dla swych członków. Pomysł Janusza Szewczyka przewidywał nabycie przez Fundację pasa działek wzdłuż drogi cmentarnej, celem odsprzedaży zainteresowanym. 

Gdy w lutym 1988 r. zmarł Bolesław Lewandowski, który w swym testamencie zapisał Fundacji całe swe oszczędności, 95 tys. dol., było rzeczą oczywistą, że Polska Fundacja musiała zapewnić swemu największemu dobroczyńcy godne miejsce pochówku i opiekę nad jego grobem. Z zakupionych dwóch potrójnych działek na cmentarzu Notre-Dame-des-Neiges, przeznaczono jeden grób dla śp. Bolesława Lewandowskiego.

Rozważając nowe pomysły i plany dalszej akcji, ostatecznie postanowiono zakupić cały pas wzdłuż głównej drogi w sekcji Olier i założyć KWATERĘ ZASŁUŻONYCH DLA POLSKIEJ FUNDACJI. Nowa sekcja powstała w 1991 r. niedaleko pierwszej (składającej się z dwóch potrójnych działek) i obejmuje 21 potrójnych działek, czyli 126 miejsc pochówku. Uroczyste poświęcenie Kwatery odbyło się w dniu Wszystkich Świętych w 1988 r.

Pod koniec pierwszego dziesięciolecia aktywa Fundacji wynosiły 301.815,19 dol. 

W dotacjach wypłacono 101.359 dol. Do 31 grudnia 2003 roku aktywa Fundacji, dzięki wpływom z Kwatery i inwestycjom wyniosły 1.019.483,00 dol. Wówczas to Fundacja  zrealizowała zadanie: Polska Fundacja na drodze do miliona. Od kilku lat Fundacja realizuje hasło: Polska Fundacja na drodze do drugiego miliona. 

Od 1979 roku do dnia dzisiejszego Polska Fundacja Społeczno-Kulturalna udzieliła dotacji i stypendiów na sumę $1,517,252.

Oprócz dotowania organizacji, instytucji polonijnych i fundowania stypendiów na wyższe
studia, Fundacja od samego początku bierze udział w dofinansowywaniu innych programów mających związek z kulturą i historią Polski.

Obecne władze Fundacji: 

Zarząd:

Andrzej Czyżykiewicz - Prezes
Weronika Schab - Vice Prezes
Maciej Głodowski - Sekretarz
Marek Galwin - Skarbnik
Irena Krenz
Danuta Potworowska
Alina Dec
Andrzej Krasula
 

Rada Administracyjna Fundacji:

Alina Dec
Marek Galwin
O. Darek Szurko
Danuta Potworowska
Maciej Głodowski
Irena Krenz
Weronika Schab
Teresa Włodarczyk
Andrzej Czyżykiewicz
Janina Jakab
Cezary Stawski
Anna Bortnowska
Krzysztof Wiklik
Andrzej Krasula

Z okazji 40 - lecia istnienia Polskiej Fundacji Społeczno-Kulturalnej w Quebecu 23 października 2019 roku odbył się uroczysty koncert słynnej Grupa MozART-a, która w Montrealu rozpoczynała swoje kanadyjsko-amerykańskie tourne. Koncertem "Mozart is stil alive" polscy artyści uświetnili obchody jubileuszu Fundacji. Na reportaż z tego wydarzenia zapraszamy do działu KULTURA. 
 

Opracowanie: B.S. 

(W opracowaniu wykorzystano artykuł "Historia PFSK" autorstwa Zbigniewa Małeckiego z 2004 roku oraz materiały ze strony internetowej Fundacji: www.polskafundacja.org)