Odbyta przed 60 laty na przełomie sierpnia i września 1969 roku wizyta ówczesnego Metropolity Krakowskiego - kardynała Karola Wojtyły była niezwykle ważnym wydarzeniem w życiu Polonii kanadyjskiej. Była także ważnym wydarzeniem w życiu politycznym i religijnym naszej prowincji. Przez kanadyjską prasę została określona jako "pierwsza wizyta kardynała spoza żelaznej kurtyny".
 

Kardynał Wojtyła w Bibliotece Polskiej w Montrealu.

....

Okazją do wizyty wysokiego rangą hierarchy polskiego Kościoła miała stać się obchodzona we wrześniu 1969 roku rocznica 25-lecia istnienia i działalności Kongresu Polonii Kanadyjskiej. Władze Kongresu zaprosiły Prymasa Polski - kardynała Stefana Wyszyńskiego do odwiedzenia społeczności polonijnej w Kanadzie. Ksiądz Prymas z radością przyjął tę propozycję, ale w związku z napiętymi w owym czasie relacjami Kościół – państwo polskie, obawiał się, że rząd PRL może uniemożliwić mu powrót do ojczyzny. Zdecydował, że w podróży do Kanady zastąpi go Metropolita Krakowski - kardynał Karol Wojtyła (wówczas najmłodszy kardynał na świecie). Wizyta miała się rozpocząć w końcu sierpnia w Montrealu a w skład delegacji wejść mieli ponadto: biskup Szczepan Wesoły, biskup Władysław Rubin, ksiądz Franciszek Macharski i osobisty sekretarz Jego Eminencji - ksiądz Stanisław Dziwisz. W Montrealu w celu godnego przyjęcia tak dostojnych gości, powołano specjalny komitet, na czele którego stanął ówczesny dyrektor Polskiego Instytutu Naukowego i Biblioteki Polskiej w Montrealu - profesor Tadeusz Romer.

Przed komitetem stało trudne zadanie zorganizowania programu, który by uwzględnił nie tylko spotkania w środowisku polonijnym, ale także spotkania z władzami politycznymi i kościelnymi naszej prowincji. Niezwykle delikatnym, ale ważnym zagadnieniem było w jaki sposób uniknąć spotkania przedstawicieli Polonii z przedstawicielami PRL. Obawiano się bowiem wykorzystania wizyty przedstawicieli polskiego Kościoła, do rozbicia jedności Polonii przez ambasadora z Ottawy i miejscowego konsula PRL.
 
Kardynał Wojtyła wraz z towarzyszącymi mu osobami przybył do Montrealu po południu 28 sierpnia. Został powitany w specjalnym salonie na lotnisku Dorval przez przedstawicieli arcybiskupa Montrealu, władz miasta oraz Kongresu Polonii Kanadyjskiej. Kwiaty dostojnemu Gościowi wręczyła 12-letnia Wanda Nowacka. Pod honorową eskortą policji montrealskiej Karol Wojtyła udał się do pałacu arcybiskupa Montrealu, gdzie zatrzymał się na czas wizyty. Następnie Jego Eminencja przybył do siedziby Polskiego Towarzystwa Wzajemnej Pomocy im. Mikołaja Kopernika. Tam odbyła się uroczysta kolacja na cześć dostojnych gości zorganizowana przez Kongres. 

Następny dzień, czyli 29 sierpnia, rozpoczął się kurtuazyjną wizytą w merostwie i spotkaniem z Jean Drapeau. Uroczyste śniadanie na zaproszenie mera Montrealu miało miejsce na terenie wystawy światowej Expo 67. W programie pobytu gości z Polski był czas na wspólną fotografię u stóp pomnika Mikołaja Kopernika oraz konferencję prasową. Popołudnie wypełniła wizyta w kościele Matki Boskiej Częstochowskiej, gdzie oprócz duchowieństwa i parafian, Kardynał Wojtyła spotkał się ze Stefanem Kątskim - malarzem, autorem wystroju wnętrza tego kościoła i kustoszem skarbów wawelskich przechowywanych w Kanadzie.

Ksiądz kardynał udał się także do stacji radiowej CFMB. Po powitaniu przez właściciela rozgłośni - Kazimierza Stańczykowskiego, dziennikarze polonijni nagrali audycję z udziałem dostojnego gościa. Kolejny dzień Karol Wojtyła spędził w Quebec City. Spotkał się tam z kardynałem M. Roy - prymasem Kanady, a także z miejscową Polonią. Odwiedził również merostwo miasta, gdzie wpisał się do księgi pamiątkowej. 
 
Wieczorem po powrocie do Montrealu, w domu Mieczysława Tarasa - prezesa Kongresu Polonii Kanadyjskiej doszło do spotkania księdza kardynała z przedstawicielami Polonii. Tematem spotkania była między innymi sytuacja wiernych i polskiego Kościoła Katolickiego w Kanadzie. Problemy religijne mniejszości polskiej w Kanadzie na życzenie Prezesa Zarządu Głównego KPK przedstawił Tadeusz Romer.
 
Centralnym dniem uroczystości związanych z pobytem metropolity krakowskiego w Montrealu była niedziela 31 sierpnia. Dzień ten rozpoczął się wizytą księdza kardynała w Ognisku im. Marii Curie Skłodowskiej dla osób starszych.

Głównym wydarzeniem tego dnia była uroczysta msza święta w katedrze Matki Bożej Królowej Świata przy Dominion Square koncelebrowana przez kardynała Wojtyłę. Uczestniczyło w niej ponad 3 tysiące wiernych. Ostatni dzień w Montrealu, a był to poniedziałek 1 września, kardynał Wojtyła rozpoczął od wizyty w Polskim Instytucie Naukowym i Bibliotece Polskiej.

Szacownych gości powitał w czytelni Biblioteki Polskiej dyrektor Instytutu - Tadeusz Romer. W krótkim przemówieniu przypomniał osoby, które tworzyły tę polską placówkę naukową, a następnie przedstawił cel i działania instytucji. Głos zabrała też Wanda Stachiewicz - założycielka Biblioteki Polskiej. Pamiątką po tym spotkaniu są zdjęcia i osobisty wpis księdza kardynała do księgi pamiątkowej.

Dalsza trasa podróży dostojnych gości wiodła przez Ottawę, Calgary, Edmonton, St. Albert, Winnipeg i Toronto. W ostatnich dniach pobytu kardynał Karol Wojtyła odwiedził Hamilton, London, Woodstock, Oshawę oraz St. Catharines. Punktem kulminacyjnym podróży był udział w jubileuszowym bankiecie Kongresu Polonii Kanadyjskiej, który odbył się 13 września w Toronto.

Pierwsza wizyta kardynała Karola Wojtyły w Kanadzie dzięki wielu spotkaniom z miejscowymi biskupami "stała się także na płaszczyźnie hierarchii spotkaniem Kościołów: Kościoła w Polsce i Kościoła w Kanadzie" - pisał towarzyszący kardynałowi ks. prof. Franciszek Macharski. 
 
Wrażeniami z wizyty metropolity krakowskiego dzielił się Tadeusz Romer z biskupem Rubinem w liście z końca października 1969 roku. Pisał między innymi: "Podbił On w całej Kanadzie serca wszystkich, ujmującym, bardzo ludzkim podejściem i przystępnością, gorącym sercem, zainteresowaniem okazanym dla naszych potrzeb i trosk, a także zaletami umysłu i darem krasomówczym. 

Jednym słowem, nastrój wytworzony wizytą przeszedł wszelkie nasze przewidywania i powinien odbić się korzystnie na ofiarności Polonii kanadyjskiej na cele kościelne w Polsce, drogie Jego Ekscelencji, jak na przykład budowa kościoła w Nowej Hucie. Ale sądzę również, że Jego odwiedziny i Jego tutejsze i zapewne ponowione w Rzymie rozmowy z przedstawicielami Episkopatu kanadyjskiego, nie pozostaną bez pomyślnego wpływu na rozwiązanie najpilniejszych zagadnień związanych z potrzebami życia religijnego Polonii kanadyjskiej". 
 
Podczas wizyty w Montrealu kardynał Wojtyła odwiedził też wszystkie polskie parafie, polonijne domy, spotykając się z duchowieństwem, siostrami zakonnymi i Polonią. Po wizycie dostojnego gościa w kościele Św. Michała oraz w siedzibie PKTWP im. Mikołaja Kopernika na Jolicoeur zostały umieszczone tablice pamiątkowe. 
  
Następna wizyta Karola Wojtyła w Montrealu odbyła się w 1984 roku. Ale tym razem przybył już jako papież Jan Paweł II. Polonia montrealska doskonale pamiętała Go z jego pierwszej wizyty jako pierwszego kardynała zza żelaznej kurtyny, który odwiedził Kanadę. 
 
Więcej materiałów na temat wizyty można znaleźć w sekcji archiwum strony www.jp2.ca prowadzonej przez montrealskie koło Fundacji Jana Pawła II.
 
 

Stefan Władysiuk

Bibliotekarz Biblioteki Polskiej w Montrealu 

Stefan Władysiuk - bibliotekarz Biblioteki Polskiej im. Wandy Stachiewicz w Montrealu.