Pięćdziesięciolecie Ośrodka Polskiej Edukacji za Granicą w Warszawie, który nadzoruje i koordynuje pracę szkół polskich funkcjonujących poza Polską jest bardzo dobrym pretekstem, 
by przypomnieć czytelnikom Panoramy o istnieniu Szkoły Polskiej im. Mikołaja Kopernika przy Konsulacie Generalnym w Montrealu. 

Nauczanie dzieci polskich na terenie Konsulatu w Montrealu prowadzono od 1979 roku, początkowo w sposób nieformalny. W 1980 roku na wniosek Ambasadora Polski w Kanadzie został oficjalnie powołany do życia Szkolny Punkt Konsultacyjny podlegający pod Zespół Szkół dla Dzieci Obywateli Polskich Czasowo Przebywających za Granicą. W 1996 roku nadano mu imię Mikołaja Kopernika. Zostało ono wybrane przez społeczność szkolną w plebiscycie z okazji 15-lecia istnienia SPK. Dnia 1 września 2019 zmieniono oficjalnie nazwę placówki na Szkoła Polska przy Konsulacie Generalnym RP w Montrealu. 

Z wizytą w Parlamencie Kanady (2019)

W latach 1980 - 2014 nauka odbywała się w siedzibie Konsulatu Generalnego przy Avenue des Pins oraz w budynku Radcy Handlowego (aktualnej siedzibie konsulatu przy Avenue du Musée).  Podwoje konsulatu dla szkoły szeroko otworzyła pierwsza konsul wolnej Polski - Małgorzata Dzieduszycka wraz z konsulem Maciejem Ziębą. Były to "złote lata" dla naszej placówki. Wraz z falą polskiej emigracji postsolidarnościowej szkole przybyło wielu uczniów, po prostu nie mogliśmy przyjmować wszystkich chętnych. W latach dziewięćdziesiątych mieliśmy ich ponad 200, a grono pedagogiczne liczyło 16 nauczycieli.  Nauczaliśmy wszystkich przedmiotów: języka polskiego, historii, matematyki, geografii, chemii i fizyki, a liceum kończyło się egzaminem dojrzałości. Z czasem liczba uczniów stopniowo zmniejszała się, co było wynikiem spadku imigracji Polaków do Kanady. Po zamknięciu Konsulatu Generalnego w 2014 duża część Polonii była przekonana, ze szkoła przestanie istnieć... Tymczasem znaleźliśmy nowe lokum w The Sacred Heart School of Montreal, a od 2021 roku jest nim High School of Montreal Adult Centre. W tym okresie zmienił się program nauczania. Został on dostosowany do potrzeb dzieci, które urodziły się poza Polską, a język polski jest dla nich drugim lub trzecim...

Tak więc liczba uczniów na przestrzeni ostatnich pięciu lat utrzymuje się na tym samym poziomie. Aktualnie do szkoły uczęszcza 55 uczniów wywodzących się głównie z montrealskiej Polonii. 
Szkoła przez cały czas swego istnienia na bieżąco współpracuje z Konsulatem Generalnym RP w Montrealu. Wszyscy konsulowie bardzo życzliwie odnoszą się do nas, udzielają wsparcia dyrektorowi oraz gronu pedagogicznemu, a także uświetniają swoją obecnością ważne uroczystości i wydarzenia szkolne oraz święta państwowe. W ostatnich trudnych czasach (Covid19) Konsul Generalny - Dariusz Wiśniewski użycza nam siedziby urzędu na imprezy i wspomaga inicjatywy szkolne. 

Uczniowie szkoły wielokrotnie współtworzyli oprawę artystyczną najważniejszych uroczystości państwowych organizowanych przez Kongres Polonii Kanadyjskiej, oddział Quebec. Szkoła od kilku lat bierze udział w organizowanym przez Kongres "Dniu Polskim", podczas którego przedstawia swoja ofertę edukacyjną środowisku polonijnemu i lokalnemu.

Szkoła nawiązała kontakt z montrealskimi mediami polonijnymi: z internetową Kroniką Montrealską, Radiem Jedynka, Radiem Polonia a obecnie z kwartalnikiem Panorama. Wielokrotnie byliśmy gośćmi polonijnych audycji radiowych udzielając informacji na temat naszej szkoły, opowiadając o jej pracy i sukcesach, a uczniowie często prezentowali na antenie swoje osiągnięcia. 

Na przestrzeni lat w szkole gościły osoby szczególnie zasłużone dla Polonii montrealskiej. Pragnęliśmy w ten sposób nawiązać kontakty międzypokoleniowe i pokazać dzieciom niezwykłe osobowości, które mogły być dla nich inspiracją. Uczniowie spotkali się m.in. z klimatologiem i działaczem polonijnym - śp. prof. Józefem Lityńskim, uczestniczką Powstania Warszawskiego - 
śp. Marią Wolską, żołnierzem Armii Krajowej - Kajetanem Bienieckim, córką wybitnego polskiego dyplomaty i polityka Tadeusza Romera - Teresą Romer oraz z posłem do Parlamentu Kanady, Polakiem z pochodzenia - Tomem Kmieciem. Wyjątkowym wydarzeniem dla naszej społeczności była wizyta w czerwcu 2015 roku - Joanny Fabisiak - posła na Sejm RP, wiceprzewodniczącej sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą, a jednocześnie inicjatorki i organizatorki konkursu "Być Polakiem". 

Konkurs recytatorski (2018)

Najważniejszym wydarzeniem kulturalnym w życiu szkoły jest organizowany corocznie od 2001 roku konkurs recytatorski. Jego celem jest propagowanie kultury żywego słowa i literatury polskiej wśród najmłodszej Polonii w Montrealu. Konkurs wypełnia pewną lukę w kanadyjskiej edukacji, 
w której nie ma zbyt wiele miejsca na naukę pamięciową utworów poetyckich. Uczniowie wychodzą z tej imprezy ze świadomością, że warto jest pięknie mówić po polsku i że znajomość języka polskiego może być źródłem wielkiej satysfakcji. Do tej pory zorganizowano dwadzieścia edycji, w których wzięły udział również dzieci z montrealskich szkół polonijnych. W sali recepcyjnej Konsulatu RP gromadziły się setki widzów, w konkursie uczestniczyło około 50 uczniów, a poziom recytacji był bardzo wysoki. Konkurs wzbudzał i wzbudza do dziś wiele emocji zarówno wśród uczestników, jak i publiczności. Wśród jurorów bywały znamienite osobistości wywodzące się ze świata teatru, filmu i szeroko rozumianej kultury: Liliana Komorowska - aktorka teatralna i filmowa, Teo Spychalski - kanadyjski reżyser teatralny, Julius Grey - ceniony adwokat o polskich korzeniach, konsulowie sprawujący aktualnie urząd oraz nauczyciele szkół polskich i działacze polonijni.

Jednym z wielkich sukcesów naszej szkoły jest udział w międzynarodowym konkursie "Być Polakiem". W każdej z trzynastu edycji uczniowie zostali laureatami. Mieliśmy ich aż 22, a wielu 
z nich w nagrodę pojechało do Polski, brało udział w gali na Zamku Królewskim w Warszawie. 
Pisząc prace na konkurs uczniowie wykazali się świetną znajomością lektur i gatunków literackich: od dramatu romantycznego do Teatrzyku Zielona Gęś, od scenariusza filmowego do limeryku, od wywiadu po pamiętniki, komiksy, listy i gazety. Różnorodności tematów konkursu dorównała kreatywność uczniów w sposobie ich realizacji.

Zielona Szkoła, Park Omega (2019)

Jasełka w szkole to spektakle wesołe i pełne fantazji. Uczniowie wraz z rodzicami zawsze przygotowywali oryginalne kostiumy. Inscenizacje oraz wspólne śpiewanie kolęd tworzą niepowtarzalną atmosferę. Społeczność szkolna ma poczucie, że stanowi jedną wielką rodzinę. Tradycja jasełkowa sięga 2010 roku. Jasełka pokazywane są również w Polsko-Kanadyjskim Instytucie Dobroczynności im. Marii Curie - Skłodowskiej w Montrealu. Jest to świąteczny podarunek dla starszych, samotnych ludzi, wywodzących się głównie z tutejszej Polonii. Współpraca z Instytutem trwa od 2015 roku. W jej ramach uczniowie wykonują również kartki bożonarodzeniowe i wielkanocne dla pensjonariuszy. Ich wręczanie jest zwykle połączone z występem artystycznym. Trudno wyrazić jest emocje jakie towarzyszą temu wydarzeniu - na twarzach seniorów pojawia się zaciekawienie, wzruszenie, czasem nawet łzy. Szkoła organizuje to międzypokoleniowe spotkanie, by pensjonariusze nie czuli się wyobcowani, by mieli świadomość, że jest ktoś, kto o nich myśli i że są częścią naszej polonijnej społeczności. Z kolei dla uczniów udział w tym wydarzeniu jest piękną lekcją empatii i człowieczeństwa.

Corocznie w dniu Święta Zmarłych społeczność szkolna udaje się na montrealski cmentarz Côte des Neiges, na którym znajduje się Kwatera Zasłużonych Polaków. Tu uczniowie zapalają znicze, zostawiają na grobach biało-czerwone chorągiewki, modlą się i prezentują program artystyczny dla zebranej Polonii. 

Hapenning Żywa Flaga (2022)

Z okazji Dnia Niepodległości uczniowie wraz z nauczycielami i rodzicami uczestniczą w happeningu Dzień Flagi, tworząc w różnych miejscach Montrealu "żywe" flagi z biało - czerwonych plansz.
Od kilku lat uczniowie szkoły biorą udział w Narodowym Czytaniu, organizowanym w Montrealu przez Polski Instytut Naukowy w Kanadzie i Bibliotekę Polską im. Wandy Stachiewicz. Współpraca szkoły z Biblioteką sięga wielu lat.

W grudniu 2022 z inicjatywy Polonijnego Centrum Nauczycielskiego w Lublinie nasza szkoła z pomocą Konsulatu Generalnego RP w Montrealu zorganizowała konferencję metodyczną na temat dwujęzyczności. Udział w niej wzięli nauczyciele wszystkich szkół polonijnych w Montrealu. Szkoła otrzymała z Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą certyfikat Akademii Edukacji Polonijnej.
 

Oto jak wspominają szkołę nasi absolwenci:

Szkoła Polska w Montrealu to dla mnie wspaniałe wspomnienia. Poznałem w niej kolegów i koleżanki, z którymi spędziłem niezapomniane chwile zarówno w klasie jak i poza murami szkoły. Szkoła pozwoliła mi również pogłębić wiedzę o mojej ojczyźnie, którą opuściłem w 1991 roku w wieku 15 lat. Nauczyciele z pasją przekazywali nam wiedzę o Polsce na lekcjach historii, geografii i języka polskiego. Do egzaminu dojrzałości przygotowywałem się jak najlepiej. Nie ukrywam, stresowałem się wtedy bardzo. Nigdy nie zapomnę dnia, w którym nasza wychowawczyni otwierała przy nas zapieczętowaną kopertę z pytaniami maturalnymi. W tym czasie, Szkoła Polska przy Konsulacie Generalnym Rzeczpospolitej Polskiej w Montrealu była jedyną z polskich szkół w mieście, w której nauka kończyła się maturą, a poziom nauczania był najwyższy w mieście. Mimo, że ciężko było wstawać w soboty rano, nie żałuję ani jednego dnia spędzonego 
w szkole i zawsze będę miło wspominać okres czterech lat liceum. Szkoła Polska imienia Mikołaja Kopernika w Montrealu przetrwała do dziś i po latach zapisałem do niej moje dwie córki, które urodziły się w Kanadzie. Pragnąłem, aby i one poznały polską kulturę, język ojczysty, historię i geografię kraju. W tym roku jedna z nich, właśnie jest absolwentką i jestem z niej bardzo dumny. Krzysztof Kuźnik (informatyk)

Jestem absolwentką Szkoły Polskiej im. Mikołaja Kopernika (2006 r.). I chociaż nie lubiłam wstawać do szkoły w sobotę rano, to zawsze uwielbiałam czytać. Bardzo doceniam polonistów, takich jak śp. Panią Marię Kiwerską oraz Pana Stanisława Chylewskiego, którzy pokazali  mi jak odkrywać piękno polskiej literatury klasycznej. Ze wzruszeniem wspominam też konkursy recytatorskie i akademie z okazji: Dnia Niepodległości, Świąt Bożego Narodzenia, Konstytucji 3 Maja oraz innych ważnych świąt w polskiej historii i kulturze. Nigdy nie zapomnę jak ze wszystkimi uczniami Szkoły Polskiej deklamowaliśmy wiersze Norwida, Szymborskiej czy Mickiewicza, a potem chodziliśmy na wagary. Zuzanna Władysiuk (prawnik)

Szkoła Polska dla mnie to bardzo wartościowe doświadczenie, które pozwoliło mi nauczyć się dobrze ojczystego języka oraz poznać historię i geografię Polski. Nawiązałam też przyjaźnie z Polakami, które przetrwały do dziś. Uczestniczyłam w różnych spektaklach                         i akademiach organizowanych przez nauczycieli, takich jak "Pchła Szachrajka", "Balladyna" i jasełka. Czasami wydarzały się zabawne sytuacje, tak jak wtedy, gdy wymyśliliśmy sobie klasową orkiestrę, w której każdy z nas naśladował po kolei odgłosy różnych przedmiotów lub zwierząt. Zdarzyło nam się kiedyś też pójść na wagary na górę Mont-Royal. Znajomość języka polskiego przydała mi się podczas konkursu na Miss Polonię i w czasie wakacji w Polsce. Ukończyłam Polską Szkołę w wieku 18 lat. Teraz również i moi dwaj synowie pójdą wkrótce do Polskiej Szkoły, aby nauczyć się po polsku tak jak ja. Izabela Piwek (stomatolog)

Polska szkoła jest dla mnie kluczem do pięknego świata polskiej kultury. Na początku była ona zaszczepiana we mnie i w moich siostrach przez rodziców, a później utrzymywana przez uczęszczanie do polskiej szkoły. Wspomnienia, które szczególnie będę pielęgnować, to te z konkursu recytatorskiego, podczas którego recytowałem znane wiersze i podziwiałem interpretacje utworów innych kolegów. Było to wydarzenie edukacyjne i inspirujące, w którym uczestniczyły całe rodziny. "Związało się" z nim wiele osób. Konkurs recytatorski przyczynił się do podtrzymania polskiej kultury w środowisku Polonii. W moich studiach na medycynie język polski okazał się przydatny w kontaktach z pacjentami z różnych środowisk kulturowych. Zachowam ten język i podtrzymam zobowiązanie do mówienia nim przez całe życie, a to przede wszystkim dzięki pierwszym krokom w Szkole Polskiej. Daniel Sikorski (student medycyny)
 

Zapraszamy chętnych do szkoły! 

Kontakt: (514) 743-8423, montreal@orpeg.pl / https://montreal.orpeg.pl/
 

Magda i Stanisław Chylewscy

Magda Chylewska - polonistka / Stanisław Chylewski - polonista, dyrektor Szkoły Polskiej przy Konsulacie Generalnym RP w Montrealu.