27 października 2021 w Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich w Warszawie laureaci nagrody "Świadek Historii" dla osób i organizacji spoza Polski odebrali z rąk prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego dyplomy i odznaczenia. To honorowe wyróżnienie otrzymało w tym roku pięć osób i jedna organizacja.

Możemy być dumni, że dwóch laureatów pochodzi z Kanady. To honorowe wyróżnienia przyznawane od 2009 roku, przez Instytut Pamięci Narodowej dla osób i instytucji szczególnie zasłużonych dla upamiętniania historii narodu polskiego oraz wspierające IPN w realizacji ustawowej działalności w sferze edukacyjnej i naukowej przyznano Halinie Babińskiej z Montrealu i Stowarzyszeniu Polskich Kombatantów w Kanadzie.

Halina Babińska - Montreal 

Sybiraczka, zaangażowana w działania Polonii kanadyjskiej, m.in. zajmowała się opracowywaniem spisu polskich grobów i biogramów osób spoczywających na cmentarzu w Saint Sauveur pod Montrealem, spotykała się z młodzieżą szkolną opowiadając o swoich wojennych przeżyciach, współpracowała z IPN, udostępniając materiały z domowego archiwum, strażniczka pamięci o generale Władysławie Sosnkowskim.
 
Urodzona w Zdołbunowie na Wołyniu, miała 10 lat, kiedy wojska sowieckie wkroczyły do Polski w 1939 r. Jej ojciec zaraz został aresztowany i osadzony w Ostaszkowie, a 13-go kwietnia 1940 roku jej matkę z czworgiem małych dzieci deportowano do Kazachstanu. Ojcu udało się uratować i wstąpić do Wojska Polskiego - ale zaraził się tyfusem i zmarł w szpitalu wojskowym w Dżałał-Abad. Rodzina Myszaków została wysłana z wojskiem do Iranu. Po wylądowaniu w Pahlevi z wycieńczenia zmarła matka. 

Po krótkim pobycie uratowanych z Rosji Polaków przetransportowano do Teheranu, skąd zostali porozsyłani do różnych przygotowanych wcześniej ośrodków w: Afryce, Australii, Nowej Zelandii, Meksyku, Indiach i Palestynie (szkoły junackie dla dziewcząt i chłopców). Halinę z rodzeństwem umieszczono w szkołach w Isfahanie, gdzie przebywali do 1945, a następnie zostali przewiezieni na dalszą naukę do Libanu. Halina zdała dużą maturę i dostała się na Studium Polonistyczne, które ukończyła po dwóch latach. Zamknięto wtedy też Polski Instytut. Liban nie był krajem imigracyjnym i należało się zeń wyprowadzić. W ten sposób Halina z młodszym rodzeństwem zmuszona była emigrować do Kanady na kontrakt do pracy domowej. Po jego zakończeniu Halina Myszak wyszła za mąż za Stanisława Babińskiego, więźnia z Sachsenhausen-Oranienburg (syna dyplomaty, Wacława). Pracowała przez 40 lat w opiece społecznej służby zdrowia - w szpitalu Queen Elizabeth, a po jego zamknięciu w 1996 w CLSC - LaSalle. Na emeryturę przeszła w wieku 72 lat i od tego czasu w miarę swoich możliwości udziela się społecznie. Jest wieloletnią wolontariuszką Biblioteki Polskiej w Montrealu.
 
Więcej informacji o pani Halinie Babińskiej na stronach:
Sawsrodnas.ca, http://cosmopolitanreview.com/halina-babinska/
 

Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Kanadzie

Największa i najliczniejsza organizacja kombatancka na świecie, od chwili powstania w 1946 roku dba o polskich żołnierzy i pamięć o ich walce. Reprezentanci SPK pielęgnują groby, organizują spotkania weteranów i szeroko rozumianej Polonii, wystawy, odczyty, przeprowadzają i dokumentują wywiady z weteranami. Stowarzyszenie wydaje kombatancki magazyn "SPK w Kanadzie" (od 1962 roku), prowadzi także własną witrynę internetową z biogramami kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari, którzy po wojnie osiedlili się w Kanadzie.

Podczas ceremonii odbioru odznaczenia prezes Zarządu Głównego SPK, Andrzej Ruta oświadczył: - Nie jestem weteranem. Nie przeżyłem deportacji na Syberię ani sowieckich łagrów. Nie urodziłem się nawet w Polsce. Jestem jednak synem żołnierza spod Monte Cassino a to zobowiązuje. Od ponad 50 lat jestem członkiem Stowarzyszenia.
 
Więcej na stronie www.spkcanada.com.