"Będę szczęśliwa, jeśli moje słowa i czyny choć w niewielkim stopniu przyczynią się do lepszego zrozumienia między ludźmi" (Mila Mesner)

Mila (Amalia) Mesner zmarła 3 listopada 2023 r., niemal w przeddzień swych setnych urodzin. Urodziła się w zamożnej rodzinie w 1923 roku w Zaleszczykach, znanym i lubianym kurorcie przedwojennej Polski.

Po wybuchu wojny miasto znalazło się pod zaborem sowieckim. W 1940 roku, w obawie przed wywózką na Syberię ze względu na swój majątek, ojciec Mili zdecydował się przenieść rodzinę do Kołomyi. Dwa lata pod rządami sowieckimi nie były łatwe, ale, jak wspominała Mila, prawdziwe cierpienia rozpoczęły się w czerwcu 1941 r., kiedy naziści rozpoczęli operację Barbarossa i zaatakowali ZSRR. Mila i jej rodzina zostali przemieszczeni do getta w Kołomyi. W październiku 1942 roku padła decyzja o deportacji do ośrodka zagłady w Bełżcu. Mila z siostrą i kuzynką uciekły z transportu wyskakując z jadącego pociągu. Udały się do Chodorowa i dzięki pomocy nieżydowskiego przyjaciela rodziny, który zdobył dla nich fałszywe dokumenty, udało się im przetrwać hitlerowską okupację.

Po wyzwoleniu Lwowa przez wojska sowieckie w lipcu 1944 r. wszystkie trzy wróciły do domu, do Zaleszczyk, skąd udało się im wyemigrować do Rumunii, a następnie, przez Urugwaj Mila dotarła w 1949 roku do Montrealu. Tu życie jej rozpoczęło się od nowa. Uczyła się angielskiego, zawierała przyjaźnie, a w 1952 roku poznała Izia Mesnera. Pobrali się w następnym. Po ukończeniu kursów księgowości, pracowała na różnych stanowiskach w Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu przez 36 lat.

Po przejściu na emeryturę zaangażowała się w prace Kanadyjskiej Fundacji Dziedzictwa Polsko-Żydowskiego. Pełniła rolę członka zarządu i skarbnika organizacji. Udzielała się też w Muzeum Holokaustu w Montrealu. gdzie przez wiele lat jako mówczyni – wolontariuszka
dzieliła się swoimi przeżyciami z czasów okupacji, Holokaustu. Podczas licznych uroczystości pamięci, w szkołach, na uniwersytetach oraz podczas rozmów prywatnych urzekała słuchaczy żywymi opisami, ujmowała uczestników swoją szlachetnością, wspaniałomyślnością, przychylnością względem ludzi o różnym pochodzeniu i przekonaniach.

Swoje przeżycia z okresu wojny opisała w wydanej w 2005r książce "Światło w mroku", przetłumaczonej na wiele języków. Opisując swe, pełne rozgrywających się okropności doznania, Mila skupia się głównie na hojności tych, którzy ratowali i pomagali mimo ryzyka utraty własnego życia.

"Napisałam moją książkę głównie, dlatego, aby uczcić pamięć bohaterskich ludzi, którzy w ponurych dniach zła, bezprawia i barbarzyństwa mieli odwagę zachować swoje człowieczeństwo. W tamtych dniach karano za to torturami i śmiercią. Miałam wielkie szczęście spotkać niektórych z tych bohaterskich ludzi, którzy nie stosowali się ślepo do rozkazów, nakazów i zakazów, lecz postępowali zgodnie z tym, co dyktowało im sumienie. Jednym z nich był nasz anioł stróż, Albin Thiel. (...) Chciałam również uczcić pamięć Jana Kintzi i o. Ludwika Peciaka, dwóch ludzi, którzy w czasach terroru ośmielili się sprzeciwić okrutnym dekretom i rozkazom, którzy usiłowali ratować bezbronne istoty ludzkie. Obydwaj przypłacili to własnym życiem".

Dzięki staraniom Mili, Albin Thiel, który otoczył ją i jej rodzinę opieką i uratował od niechybnej śmierci został uhonorowany tytułem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata".

Mila Mesner zmarła we śnie, spokojnie, w swoim domu 3 listopada 2023 r., otoczona ciepłem i miłością wielu osób, tak głęboko poruszonych przez nią podczas jej niezwykłego życia.
Ciepłe światło i miłość, którym Mila emanowała przez całe życie, będą nadal żyć w sercach wszystkich, którzy mieli zaszczyt Ją znać. Jej dziedzictwo pozostanie na zawsze pielęgnowane, a jej niezwykła droga będzie źródłem inspiracji dla przyszłych pokoleń.

"...Jestem wam wszystkim bardzo wdzięczna za to, że przyszliście tu dzisiaj, aby potwierdzić nasze wspólne człowieczeństwo i obiecać sobie nawzajem, że wszyscy razem i każdy z osobna będziemy robić wszystko, co w naszej mocy, aby wykorzenić nienawiść i uprzedzenia w naszych wspólnotach, w naszych miastach i na świecie..." (Mila Sandberg Mesner)
 

Jolanta Duniewicz