WEEKEND W OPD

     W ramach nowej rotacji lekarzy asystentów dostałam „przydział” do OPD (co w urzędowym brzmieniu należy czyŹtać: Outdoor Patients Departaments), czyli do ambulatorium. Z dziewiątego piętra zeszłam na pierwsze, szefa Holendra zmieniłam na Chińczyka, dyżury co drugą noc ograniczały się do dwóch pełnych nocy w tygodniu i trzeciej do północy. Na drzwiach jednego z siedmiu gabinetów zawieszono tabliczŹkę z moim nazwiskiem i w pierwszy poniedziałek paździerŹnika rozpoczęliśmy: czterech Kanadyjczyków, Amerykanin, Francuzka i ja. Do obowiązków naszych należało przyjmowaŹnie chorych z miasta w godzinach od 8.30 do 16.30, z przerwą tylko na coffe time i lunch.

     Gabinety w ambulatorium były małe, ciasne, wszystkie urządzone jednakowo: stolik, stół do badania i dwa krzesła. Na narzędzia - strzykawki, wzierniki, łopatki - przeznaczone były specjalne metalowe pudła, które wstawiało się w ruchome podstawki przymocowane do stołów. Można było je w miarę potrzeby wysuwać lub wsuwać pod stół, tak iż nie zajmowały zupełnie miejsca. Dobre urządzenie, bardzo prakŹtyczne.
     Pielęgniarki szykowały karty pacjentów, ustalały kolejność ich badania, lekarze wywoływali nazwiska przez mały megaŹfon zawieszony w poczekalni.
     Miss R., bardzo ładna, młodziutka pielęgniarka, przybiegła do mnie pierwszego dnia z jedną kartą w ręku.
   - You see, Irene, tu jest polski pacjent. Skieruję tę matkę do pani.
   - All right.
     Po chwili wtoczyła się do pokoju gruba dama w kapeluszu przybranym owocami (sic! sztucznymi owocami - cztery wiśnie i jedno rajskie jabłuszko!), w wiszących klipsach i bry-lantowym naszyjniku. Miała na sobie błyszczącą suknię z czeŹgoś w rodzaju lamy (godzina była 10 rano!). Obok niej stała blada 7-letnia dziewczynka.
   - Jestem Mrs Kmieć, Helen Kmieć - rzekła dama weŹsoło. Rodziłam się pod Cracow. Pamiętam jeszcze nasz haus familijny: było tam dużo sztepsów (steps - schody) i na tych sztepsach always bawili my się. Słyszałam, że doktor z Polski?
   - Rzeczywiście.
   - Ja już nie byłam w my country 35 lat, ale mówi się jeszcze po polsku, mówi. A mam teraz wielki trabl. Moja mała ma sick i sick.
   - Co, proszę pani?
   - No, jakiś rasz na fejsie. Długo ją to baderowało...
„Trabl" „rasz na fejsie” - „baderowało”...? Z przeraŹżeniem niemal stwierdziłam, że chyba zapominam już ojczyŹstej mowy, bo nie mogę zrozumieć, o co chodzi tej Polce.
   - Przepraszam, byłaby pani łaskawa powiedzieć mi wszystŹko po angielsku.
   - O kay.
     Wyjaśniło się. „Trabl” - to trouble - zmartwienie, „baderować” to „polski” czasownik, utworzony od angielskiego to bother (niepokoić), a „fejs”, czyli face (twarz), można też, jeśli kto chce, odmieniać według naszej deklinacji. Cóż za polszczyzna! Siąść i płakać. Co prawda 35 lat Ameryki - trudno więc się dziwić. Córeczka Mrs Kmieć nie rozumiała ani słowa po polsku.
   - Z tymi kidsami tak zawsze (kid - dzieciak) - wyjaśŹniła matka. - Rodzice mówią ze sobą po polsku, a kid idzie do szkoły i preferuje English speaking i później jest zupełnie Canadian.
     Właściwie - to zrozumiałe.
     Po przewlekłej infekcji skóry dziewczynka miała anemię. Wyjaśniłam to matce, która prawie podskoczyła z radości.
   - Anemia only? O kay. Dostanie pills (pigułki) i będzie all right. Bardzo jestem wdzięczna za ten check up (sprawŹdzenie). A może doktor do nas zajdzie kiedy? Zrobię polski ham... - zapraszała prawdziwie serdecznie.
     Pisanie kart w OPD było jeszcze bardziej uciążliwe niż na oddziałach, bo - po pierwsze było ich więcej, po drugie -- opisywać należało „własnymi słowami”, gdyż każdy przypadek był zupełnie inny. Spróbujcie robić to przez 8 godzin lub przez 32! Mózg odmawia posłuszeństwa, a... karty są codzienŹnie przeglądane przez szefa, to znaczy kierownika ambulaŹtorium.
     Pewnego razu zgłosił się do mnie chłopiec, dziecko bardzo nerwowe, cierpiące na tik prawego oka. Opisałam rzecz w karcie. Nazajutrz wzywa mnie boss - dr Ch., Chińczyk rodem z Jamajki, który od kilku lat przyjął obywatelstwo kanadyjskie.
   - Irene, pamięta pani tego chłopca? - pokazuje kartę.
   - Owszem, pamiętam doskonale.
   - Trochę za mało o nim napisane. Gdzie szczegółowy wyŹwiad rodzinny? Gdzie przebieg ciąży i porodu? Przecież chłoŹpak mógł mieć uraz porodowy? Wreszcie napisała pani „tick”, po angielsku piszemy „tic”. Trzeba wszędzie poprawić.
   - Pan musi zrozumieć, Wilfrid - zaczęłam się bronić - że nie jest mi tak łatwo pisać długie wszechstronne wywiady, chyba że... będę to robić po polsku. Zebrałam wywiad rodzinŹny, ale ponieważ był bez znaczenia, więc go nie umieściłam!
   - Nic mnie to nie obchodzi. Karta musi być uzupełniona. I ten „tic” poprawiony.
     No, no... Twardy jesteś, mój panie. Ja bym ci kiedy kaŹzała napisać po polsku np. „pszczoła” albo choćby „elemenŹtarz” - ciekawam, jakbyś to zrobił i jaką miałbyś minę!
     Jednym z największych moich błędów w postępowaniu było to, że przyznałam się do znajomości czterech języków. Przyznałam się może nie tylko przez prawdomówność, ale i przez odrobinę próżności, wcześnie zauważywszy, że umiejętności lingwistyczne są przedmiotem wielkiego podziwu. Ta próżność mnie zgubiła. Inni koledzy, bowiem, wybierali sobie pacjenŹtów - Anglicy - Anglików, Francuzi - Francuzów, Włosi
Włochów. Dzięki temu każdy pracował przeważnie w swoim języku. Do mnie natomiast kierowano wszystkich, nawet takich, których język nie był żadnym ze znanych mi czterech, a po prostu był niezrozumiały - np. węgierski. Zbuntowałam się i oświadczyłam, że ponieważ mnie jest chyŹba najciężej, bo prawie nigdy nie mówię po polsku, będę odŹtąd załatwiała wyłącznie pacjentów mówiących po angielsku. Ktoś jednak szybko powiadomił o tym „bossa”.
   - Sorry, Irene. Tak być nie może. Pani zna tyle języków, że nie powinna przebierać w chorych.
   - Ale proszę pamiętać, że żaden z tych języków nie jest moim własnym. Chyba pan zdaje sobie sprawę, jak ciężko jest przerzucać się od jednego do drugiego, nieustannie w ciągu co najmniej ośmiu godzin.
   - He jednak pani skorzysta przy tym! Będzie je pani miała wszystkie w małym palcu. Proszę więc zastosować się do mojej prośby - all right?
     I cóż takiemu odpowiedzieć? Udać się do profesora? OpaŹnowała mnie wściekłość, miałam ochotę trzasnąć drzwiami, wyjść i więcej nie wrócić. Ba! W każdej chwili „buntu” przyŹchodził mi zawsze na myśl... Atlantyk, wielki, szeroki, głęŹboki - ten, który trzeba najpierw przejechać i trzeba mieć czym przejechać. „Batory” przybija raz w miesiącu, ostatnim rejsem przed zimą będzie tu za 12 dni. A potem rzeka Św. Wawrzyńca zamarznie i... moja droga powrotu zostanie tym samym odcięta, bo posiadam opłacony bilet powrotny jedynie na... polski statek.
     Na kolację przyszłam z nieco zapuchniętymi oczyma, chociaż według przyjętego tu obyczaju - starałam się robić wrażenie wesołej. Przypadkiem zajęłam miejsce obok Nicka. Przyglądał mi się przez moment, po czym zapytał:
   - Jakże tam nowy szef? Lepszy ode mnie, mam nadzieję?
   - Wszyscy mamy wady i zalety. Najważniejsze jest jednak to, abyśmy chcieli przynajmniej czasami pomóc sobie wzajemŹnie.
   - Zapewne. Pani robi wrażenie „romantycznej osoby”.
   - Większość Polaków to takie - jak pan powiedział - „romantic figures”.
   - Nie znałem ani jednego Polaka. Pani jest pierwsza. MyŹślę, że choruje pani na „homesickness”. Wszyscy ją tutaj przechodzą, to znaczy tęsknią piekielnie za domem. Ale Sło-wianie podobno tęsknią najbardziej.
   - Chyba pan ma rację, przynajmniej, jeżeli mnie brać za przykład.
     W tej chwili nasz sąsiad z przeciwka wysoki, grubokościsty Amerykanin skończył kolację, wytarł usta i poklepał się mocŹno po brzuchu.
   - Jestem pełen, syty jak rekin! - krzyknął z zadowoleŹniem.
      Spuściłam oczy. Nick uśmiechnął się trochę drwiąco. Nie zrobił jednak żadnej uwagi. Amerykanin wstał.
   - Najbardziej razi tu panią brak manier i kurtuazji, czy tak? - podjął rozmowę Holender.
   - Może (nauczyłam się odpowiadać wymijająco, jak ci, co mnie otaczali. Jeśli bowiem zapytano kogoś np., co sądzi o koŹledze X czy Y, albo też o jakiejś sprawie, odpowiedź zwykle brzmiała: „Nie wiem” lub „Muszę to przemyśleć”).
   - Niech się pani nie złości. To jest inny świat. Ani gorszy, ani lepszy, tylko inny. Ten pan, co się przed chwilą tak proŹstacko klepał, jest w gruncie rzeczy dobrym chłopcem, ma serce i gotów niejednemu pomóc w razie potrzeby.
   - Przypuszczam.
   - Mówię o tym, bo widzę, że pani cierpi.
   - Cóż znowu! Chyba pan się myli albo zauważył to po czasie. W każdym razie jestem wdzięczna za dobre chęci.
   - Oj, po co te komunały? - (Co mu się stało dzisiaj? - myślałam kończąc kompot). Rozumiem dobrze, co to jest obcość i samotność, albo dokładniej - samotność w obcym kraju. Uczyłem się jej nie mniej boleśnie od pani. Wie pani, uroŹdziłem się w Indiach Holenderskich. Jako młody chłopak straŹciłem matkę i już sześć miesięcy po jej śmierci miałem maŹcochę. Było nas czterech. Moich trzech braci mieszka obecnie na trzech różnych kontynentach, a ojciec wrócił do Holandii ze swoją żoną. Rok spędziłem w Anglii przed przyjazdem tuŹtaj, a wyjeżdżając do Londynu umiałem tyle po angielsku, ile pani po włosku. Nie wiedziałem, jak jest np. wata lub strzykawka. Przeszedłem ostrą szkołę, zdaje pani sobie sprawę. Stwardniałem.
   - Czy dlatego jest pan teraz taki surowy?
   - Możliwe. Pewnego rodzaju samoobroną jest - wymaŹgać dużo od siebie i od innych.
   - A ja myślę, że znacznie lepiej jest dużo dawać i dużo brać.
   - Jestem teraz biedny, Irene, nie mam co dawać.
   - Myli się pan. Dziś np. pańskie „dobre słowo” pozwoliŹło mi na chwilę zapomnieć o tej - wspomnianej niedawno samotności. A tego nie kupuje się nigdzie, zwłaszcza chyba w tym kraju.
      Po raz pierwszy spojrzeliśmy na siebie z uśmiechem, jak dwoje ludzi, którzy nieśmiało i ze zdziwieniem stwierdzają, że mogliby być przyjaciółmi.
   - Żałuję, że nie miałem siostry, Irene.
   - A mnie jest przykro, że w głębi serca sądziłam pana ostro.
     Tym razem ja wstałam pierwsza z moją tacą.
     Praca w ambulatorium była właściwie trochę banalna: przyŹpadki na ogół lekkie, nieskomplikowane, przy pewnym doŹświadczeniu wyjątkowo tylko stanowiły problem lekarski. Osiem godzin zajęć było jednak stanowczo za wiele i naleŹżało raczej przyjąć metodę powolnego załatwiania chorych (stosowali ją zresztą wszyscy bez wyjątku!), gdyż w przeciwŹnym razie pracowało się i za siebie, i za innych. Przerwy w pracy były „źle widziane” zarówno przez kierownika amŹbulatorium, jak i przez pilnujące porządku pielęgniarki, bardzo dbałe, aby żaden pacjent nie czekał bez potrzeby, czyli żaden lekarz nie odpoczywał.
     Natomiast dobrą stroną tej kadencji był bezpośredni konŹtakt z ludźmi. Jak zwykle lekarzowi - niejedna matka i ojŹciec chętnie mówili mi to i owo o swoim życiu, wyrażali pogląd na świat i Kanadę, zwierzali się czasem z trosk i wyŹjawiali - świadomie lub niechcący - różne pragnienia. Tam właśnie nasłuchałam się więcej „prawdziwych” bajek niż zmyŹślonych czytałam w dzieciństwie... Wprost fantastyczne bywaŹły koleje losu niektórych ludzi, zanim przybyli wreszcie do swej „przystani - Kanady. Niemal wszyscy Europejczycy tęsknili do „domu”. Gwałtownie, ze łzami czasem, objawiali te uczucia Włosi i Rosjanie, choć niejeden z nich opuścił roŹdzinne strony przed 10 lub 20 laty. Najwięcej rozbitków stworzyła, oczywiście wojna. Drugim z kolei powodem emigracji był chyba brak pracy, czyli po prostu bieda. Najmniej spoŹtykałam takich, którzy przywędrowali za ocean, by zostać... milionerami, chociaż w książkach dla dzieci i dorosłych ten właśnie cel zajmuje poważne miejsce. Nie raz i nie dziesięć zapytywałam Niemki, Włoszki, Austriaczki, Holenderki, HiszŹpanki, dlaczego emigrowały ze swymi mężami (lub rzadziej same) ? Skoro tęsknią, dlaczego nie wracają? I przeważnie otrzymywałam tę samą odpowiedź, formułowaną tylko w różŹnych językach:
   - Tu nie ma życia, tam nie ma na życie...
     Tu nie ma życia... Prawdopodobnie każdy z mówiących miał przy tych słowach co innego na myśli. Jednym brakowaŹło przyjaciół i znajomych, innym zapachu macierzanki lub miŹmozy, Austriakom nie przestawał się śnić wesoły Wiedeń, a Holendrom kanały... Bo jak piękno czy miłość każdy rozuŹmie inaczej, tak samo pojęcia: dom, życie - znaczyć mogą: kraj, miasto, kamienicę czy choćby pokoik, byleby ziemia, luŹdzie, ulice lub cztery ściany wzięły nam kawałek serca. A najŹtrudniej przecież zapomnieć to, cośmy kochali za młodu.
   - Emigracja - to długie, wielkie cierpienie - powiedział mi kiedyś pewien stary robotnik rodem spod Kielc. Mieszkał w Kanadzie od 45 lat, miał synów, córki, wnuczęta, własny dom i samochód. A jednak...
 
 

.

Irena Krzeska........   ARCHIWUM

POLEĆ TEN ARTYKUŁ ZNAJOMYM Z FACEBOOKA